Bánh rán, những miếng bột chiên ngon lành, giữ một vị trí đặc biệt trong văn hóa ẩm thực Mỹ.
Được tìm thấy ở các thành phố nhộn nhịp như Secaucus, trung tâm St. Louis hay bờ biển đầy nắng của San Diego, bánh rán không chỉ là một món ăn ngọt ngào—chúng là biểu tượng của sự khéo léo, niềm đam mê và sự đổi mới của người Mỹ.
Từ nguồn gốc xa xưa cho đến sự phổ biến khắp nơi trong thời hiện đại, hành trình của chiếc bánh rán phản ánh thị hiếu và truyền thống ngày càng phát triển của xã hội Mỹ.
Nguồn gốc và sự tiến hóa từ thời xưa
Câu chuyện về chiếc bánh rán bắt đầu từ lâu trước khi nước Mỹ được thành lập. Ở Athens cổ đại, trước thế kỷ thứ 3 sau Công Nguyên, các đầu bếp đã chế biến những chiếc bánh rán ngọt bằng cách chiên bột trong dầu ô liu và rưới mật ong lên chúng - khác xa với những loại bánh kẹo bóng loáng mà chúng ta thưởng thức ngày nay. Theo thời gian, chiếc bánh rán đã phát triển, vượt qua các lục địa và nền văn hóa cho đến khi đến được bờ biển nước Mỹ.
Sự ra đời của món bánh rán kiểu Mỹ có thể bắt nguồn từ khoảng năm 1750 sau Công Nguyên, khi công thức làm bánh chiên có vị ngọt đầu tiên xuất hiện trên các trang của cuốn "Người bạn đồng hành của gia đình bà nội trợ miền quê". Khoảng năm thập kỷ sau, thuật ngữ "bánh rán" xuất hiện lần đầu chính thức trong ấn bản năm 1802 của bà nội trợ thanh đạm. Tuy nhiên, câu hỏi vẫn là: tại sao bánh rán hiện đại lại có lỗ ở giữa?
Nhà văn chuyên viết về ẩm thực Michael Krondl cho rằng hình dạng giống chiếc nhẫn của chiếc bánh rán có thể bị ảnh hưởng bởi một loại bánh quy hình chiếc nhẫn được gọi là "Jumbles". Một giả thuyết khác, do nhà sử học thực phẩm Linda Civitello đề xuất, cho rằng lỗ ở giữa là một sự đổi mới thực tế nhằm đẩy nhanh quá trình nấu nướng. Bất kể nguồn gốc của nó là gì, hình dạng đặc biệt của chiếc bánh rán đã chiếm được cảm tình và khẩu vị của người Mỹ vào cuối thế kỷ 19, bằng chứng là nó thường xuyên xuất hiện trong các danh mục mua sắm tại nhà thời đó.
Vươn lên nổi bật
Vào đầu thế kỷ 19, trước khi bột nở được phổ biến rộng rãi, bánh rán tự làm được coi là sở thích tốn nhiều công sức. Mãi đến khoảng năm 1830, bột nở, một chất thay thế thích hợp cho chất tạo men, mới được phổ biến rộng rãi. Sự đổi mới này đã tạo nên một cuộc cách mạng trong việc làm bánh của người Mỹ, mở đường cho sự phổ biến của các món tráng miệng như bánh ngọt và bánh rán trong các hộ gia đình Mỹ.
Vào đầu thế kỷ 20, bánh rán đã khẳng định vị thế vững chắc của mình như một món ăn được yêu thích trên khắp nước Mỹ. Sự nổi tiếng của chúng tăng vọt, một phần nhờ vào sự gia tăng của các cửa hàng bánh rán và tiệm bánh rải rác khắp nước Mỹ. Từ khởi đầu khiêm tốn cho đến được ca ngợi trên toàn quốc, bánh rán đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực Mỹ.
Các loại và hương vị
Ngày nay, bánh rán của Mỹ có vô số hình dạng, kích cỡ và hương vị, mỗi loại đều có những đặc điểm riêng. Bánh rán, được làm bằng baking soda thay vì men, có bề ngoài giòn và bên trong bông xốp. Những chiếc bánh rán này thường được phủ lớp phủ bên trên như đường quế hoặc được nhúng vào cà phê nóng, như mô tả nổi tiếng trong loạt phim truyền hình "Twin Peaks".
Mặt khác, bánh rán làm bằng men nhẹ hơn và thoáng hơn nhờ quá trình lên men. Dù có nhân kem tươi, sữa trứng hoặc mứt hay chỉ đơn giản là thưởng thức đơn giản, bánh rán làm bằng men đều mang đến sự tương phản thú vị với các loại bánh ngọt giống như chúng. Và đừng quên vô số lớp phủ và nhân tô điểm cho bánh rán trên khắp nước Mỹ, từ việc dùng men cổ điển đến sự kết hợp sáng tạo như thịt xông khói-phong và caramen mặn.
Ý nghĩa văn hóa
Ngoài hương vị thơm ngon và kết cấu làm thỏa mãn, bánh rán còn có ý nghĩa văn hóa sâu sắc hơn trong xã hội Mỹ. Chúng không chỉ là niềm đam mê ngọt ngào—chúng còn là biểu tượng của cộng đồng, lễ kỷ niệm và những khoảnh khắc vui vẻ được chia sẻ. Dù được thưởng thức tại quán ăn địa phương, phòng nghỉ ở văn phòng hay tiệm bánh lân cận, bánh rán đều mang mọi người lại gần nhau, vượt qua ranh giới về tuổi tác, chủng tộc và hoàn cảnh.
Hành trình của chiếc bánh rán từ Athens cổ đại đến nước Mỹ thời hiện đại là minh chứng cho sức hấp dẫn lâu dài và ý nghĩa văn hóa của nó. Mang đậm chất Mỹ như bánh táo, bánh rán đã giành được vị trí trong quần thể các món ăn mang tính biểu tượng của Mỹ, thể hiện tinh thần đổi mới, đam mê và sự khéo léo của đất nước. Vì vậy, lần tới khi bạn cắn một chiếc bánh rán mới tráng men, hãy dành một chút thời gian để hiểu rõ hơn lịch sử và di sản văn hóa phong phú đã khiến nó không chỉ là một chiếc bánh ngọt đơn thuần.
