Tại một siêu thị trong khu phố, một phụ huynh lấy lại đúng giỏ thực phẩm như tháng trước và chợt nhận ra số tiền trên hóa đơn lại tăng lên lần nữa.
Ở một siêu thị gần nhà, một phụ huynh mua lại đúng giỏ hàng tháng trước nhưng nhận ra con số trên hóa đơn lại tăng thêm lần nữa.
Đây không phải là câu chuyện đơn lẻ—các gia đình trên khắp thế giới đều đang chứng kiến ngân sách ăn uống mỗi tuần bị kéo căng hơn trước. Lạm phát thực phẩm đã biến những buổi đi chợ quen thuộc thành chuỗi cân nhắc căng thẳng: mua gì, bỏ gì và làm sao để bữa ăn kéo dài lâu hơn.
Vì sao giá thực phẩm liên tục tăng?
Giá thực phẩm không tăng chỉ vì một nguyên nhân đơn lẻ. Hạn hán và thời tiết thất thường khiến sản lượng nông nghiệp giảm, kéo theo giá các loại ngũ cốc, rau củ và trái cây tăng cao. Giá nhiên liệu tăng làm chi phí vận chuyển đội lên, trong khi tình trạng thiếu lao động khiến mức lương trong khâu chế biến và phân phối phải điều chỉnh theo.
Cùng với đó, những gián đoạn trong chuỗi cung ứng toàn cầu và chi phí bao bì ngày càng đắt đỏ đã góp phần khiến giá của nhiều mặt hàng thiết yếu tăng đều theo thời gian.
1. Sự thay đổi trong thói quen ăn uống của các gia đình
Để thích ứng với giá thực phẩm tăng cao, nhiều gia đình bắt đầu điều chỉnh thói quen mua sắm và nấu nướng. Không ít người chuyển sang dùng các sản phẩm mang nhãn cửa hàng vì mức giá dễ chịu hơn. Một số hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và quay lại những nguyên liệu cơ bản như đậu, gạo hay rau củ theo mùa.
Việc lập kế hoạch bữa ăn, nấu số lượng lớn và trữ đông được áp dụng nhiều hơn để tiết kiệm chi phí. Nhiều phụ huynh cũng chọn mua thực phẩm với số lượng lớn hoặc mua chung với bạn bè để giảm giá thành.
2. Tác động đến dinh dưỡng
Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ cho biết giá thực phẩm tăng khiến việc lựa chọn các món ăn dinh dưỡng lành mạnh trở nên khó tiếp cận hơn đối với nhiều hộ gia đình. Họ giải thích rằng rau củ tươi, ngũ cốc nguyên hạt và các loại thực phẩm tốt cho sức khỏe ngày càng khó phù hợp với ngân sách, buộc một số gia đình đặc biệt là nhóm thu nhập thấp phải dựa vào thực phẩm chế biến giá rẻ.
Theo tổ chức này, thói quen đó lâu dài có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, đặc biệt là ở trẻ em là những đối tượng rất cần nguồn dinh dưỡng đầy đủ để phát triển.
3. Áp lực tâm lý và xã hội
Theo Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ, áp lực tài chính trong đó có việc giá thực phẩm không ngừng tăng có thể làm gia tăng căng thẳng hằng ngày trong gia đình. Họ cho biết khi chi phí ăn uống leo thang, phụ huynh thường phải lo lắng liên tục về chuyện chuẩn bị bữa trưa cho con, bữa ăn hằng ngày và khả năng đáp ứng các nhu cầu cơ bản.
Sự căng thẳng này khiến việc đi chợ, mua sắm trở nên nặng nề hơn và có thể lan sang những khía cạnh khác của cuộc sống, làm giảm khả năng tiết kiệm và lập kế hoạch lâu dài của gia đình.
4. Các biện pháp ứng phó
Có nhiều cách thực tế giúp các gia đình giảm bớt tác động từ việc giá thực phẩm tăng cao:
* So sánh giá giữa các cửa hàng hoặc các nền tảng mua sắm trực tuyến trước khi quyết định mua.
* Lên thực đơn dựa trên chương trình giảm giá hằng tuần để tối ưu chi phí.
* Tự nấu ăn khi có thể để tránh phải trả thêm cho các món chế biến sẵn.
* Trồng rau thơm hoặc một số loại rau củ đơn giản tại nhà dù chỉ với vài chậu nhỏ cũng giúp giảm chi phí và mang lại nguồn thực phẩm tươi cho bữa ăn.
Dù những biện pháp này không thể ngăn lạm phát, chúng giúp các gia đình lấy lại phần nào quyền chủ động trong việc quản lý ngân sách ăn uống.
5. Hệ thống hỗ trợ đóng vai trò quan trọng
Các chương trình cộng đồng, bữa ăn học đường và ngân hàng thực phẩm phi lợi nhuận giữ vai trò thiết yếu trong việc hỗ trợ gia đình vượt qua giai đoạn giá cả leo thang. Một số tổ chức địa phương hoặc chính quyền cũng cung cấp phiếu hỗ trợ, trợ cấp cho các mặt hàng thiết yếu. Những hệ thống trợ giúp này không chỉ giúp đảm bảo nguồn thực phẩm cơ bản mà còn giảm áp lực tâm lý, tạo điều kiện để các gia đình điều chỉnh thói quen chi tiêu hợp lý hơn.
Hướng về phía trước
Các chuyên gia dự báo giá thực phẩm có thể tiếp tục biến động trong nhiều năm tới khi biến đổi khí hậu, chi phí năng lượng và chuỗi cung ứng toàn cầu còn nhiều thay đổi. Điều này đòi hỏi các gia đình phải có kế hoạch dài hạn—từ thay đổi thói quen mua sắm đến cách nấu nướng và bảo quản thực phẩm. Ở chiều tích cực, tình hình này có thể thúc đẩy xu hướng sống bền vững hơn: mua hàng địa phương, giảm lãng phí và tự nấu nhiều hơn. Lạm phát thực phẩm có thể giống như một khoản “thuế vô hình” trong cuộc sống hằng ngày, nhưng nó cũng mở ra những cuộc thảo luận mới về cách chúng ta nhìn nhận thực phẩm và hỗ trợ lẫn nhau. Thông qua việc chia sẻ kiến thức, củng cố hệ thống cộng đồng và đưa ra lựa chọn thông minh hơn, các gia đình hoàn toàn có thể vượt qua giai đoạn này—thậm chí hình thành những thói quen giúp cuộc sống bớt căng thẳng hơn, dinh dưỡng tốt hơn và gia tăng khả năng thích nghi bền vững mỗi ngày.
