Thật dễ cảm thấy choáng ngợp khi cố gắng quản lý tiền bạc. Có thể bạn đã từng thử lập ngân sách nhưng thấy nó quá gò bó hoặc rắc rối, hoặc bạn từ bỏ vì nó không phù hợp với cuộc sống thực tế của mình.

Sự thật là, ngân sách không phải để giới hạn bạn mà là để bạn hiểu đồng tiền của mình và khiến nó phục vụ cho bạn.

Khi được làm đúng cách, việc lập ngân sách giúp giảm căng thẳng, hỗ trợ bạn đạt mục tiêu và thậm chí giúp bạn có thêm tiền cho những điều mình yêu thích.

Bắt Đầu Bằng Việc Biết Tiền Của Bạn Đi Đâu

Trước khi lập bất kỳ kế hoạch nào, bạn cần biết chính xác tiền đang vào và ra như thế nào. Điều đó nghĩa là theo dõi thu nhập và chi tiêu của bạn ít nhất trong một tháng. Ghi lại mọi nguồn thu từ lương, công việc tự do đến các khoản làm thêm. Sau đó, ghi lại mọi khoản chi, từ tiền nhà, hóa đơn, cho đến ly cà phê nhỏ mỗi ngày. Bạn có thể dùng ứng dụng, bảng tính hoặc chỉ một cuốn sổ miễn là dễ dùng để bạn gắn bó lâu dài. Bức tranh rõ ràng này giúp bạn nhận ra những thói quen mà trước đây không để ý. Ví dụ, bạn có thể bất ngờ khi thấy mình chi nhiều cho các dịch vụ đăng ký, hoặc nhận ra chi phí đi chợ có thể giảm bớt.

Đặt Mục Tiêu Thực Tế

Một ngân sách không có mục đích chỉ là những con số trên giấy. Hãy nghĩ về điều bạn muốn đạt được với tiền của mình. Bạn muốn trả nợ? Xây dựng quỹ khẩn cấp? Tiết kiệm cho chuyến đi hay món đồ mong muốn? Hoặc đơn giản là muốn thoát khỏi cảnh sống dựa vào từng kỳ lương? Hãy viết ra các mục tiêu và ưu tiên chúng. Việc có nhiều mục tiêu là bình thường, nhưng biết mục tiêu nào quan trọng nhất giúp bạn tập trung hơn. Ví dụ, bạn có thể muốn tiết kiệm một khoản khẩn cấp nhỏ trước, sau đó mới tăng tốc trả nợ. Những mục tiêu rõ ràng sẽ giúp ngân sách của bạn có hướng đi và động lực.

Tạo Các Nhóm Chi Tiêu Phù Hợp Với Cuộc Sống Của Bạn

Ngân sách thường thất bại vì chúng không phản ánh cách bạn thực sự chi tiền. Thay vì ép các khoản chi của bạn vào những nhóm cứng nhắc, hãy xây dựng ngân sách dựa trên chính lối sống của bạn.

1. Chia chi tiêu thành nhóm thiết yếu và không thiết yếu.

Thiết yếu gồm tiền nhà, tiện ích, thực phẩm và đi lại.

Không thiết yếu gồm ăn ngoài, giải trí, các gói đăng ký dịch vụ và mua sắm.

2. Đặt giới hạn chi tiêu cho từng nhóm dựa trên số liệu bạn đã ghi chép và các mục tiêu tài chính.

Hãy trung thực — nếu bạn thích uống cà phê, hãy dành một khoản hợp lý thay vì cắt bỏ hoàn toàn.

3. Giữ sự linh hoạt.

Cuộc sống luôn có những điều bất ngờ. Có tháng bạn chi nhiều hơn ở mục này, ít hơn ở mục khác. Hãy điều chỉnh khi cần, miễn là bạn vẫn duy trì được kế hoạch chung.

Dùng Quy Tắc 50/30/20 Làm Hướng Dẫn

Nếu muốn một cách bắt đầu đơn giản, hãy thử quy tắc 50/30/20. Theo tiến sĩ Emily Johnson, chuyên gia hoạch định tài chính và tác giả trong lĩnh vực tài chính cá nhân, hướng dẫn này gợi ý dành 50% thu nhập cho nhu cầu thiết yếu, 30% cho các mong muốn và 20% cho tiết kiệm hoặc trả nợ.

Bà nhấn mạnh rằng đây không phải quy tắc cố định mà chỉ là khung tham chiếu giúp bạn cân bằng ngân sách: vừa đảm bảo nhu cầu cơ bản, vừa được tận hưởng cuộc sống, đồng thời chuẩn bị cho tương lai. Tỷ lệ có thể điều chỉnh tùy thuộc vào hoàn cảnh và mục tiêu tài chính của mỗi người.

Ví dụ, nếu thu nhập hằng tháng của bạn là 3.000 đô, bạn có thể phân bổ 1.500 cho hóa đơn và thực phẩm, 900 cho nhu cầu giải trí và 600 cho tiết kiệm hoặc trả nợ. Bạn có thể thay đổi các tỷ lệ này tùy tình hình cá nhân, nhưng đây là khung tham khảo rất hữu ích để mọi thứ trở nên đơn giản và rõ ràng hơn.

Theo Dõi Và Điều Chỉnh Thường Xuyên

Lập ngân sách không phải là nhiệm vụ chỉ làm một lần rồi xong. Cuộc sống thay đổi, chi tiêu thay đổi và mục tiêu của bạn cũng vậy. Hãy hình thành thói quen xem lại ngân sách mỗi tuần hoặc mỗi tháng. Kiểm tra xem bạn đang đi đúng kế hoạch ở những điểm nào và ở đâu bạn đã chi vượt mức. Đừng nản lòng nếu mọi thứ chưa hoàn hảo. Hãy tự hỏi điều gì dẫn đến sự chênh lệch — chi phí phát sinh bất ngờ hay bạn đã tự nuông chiều bản thân hơi nhiều? Hiểu được “vì sao” sẽ giúp bạn đưa ra lựa chọn khôn ngoan hơn trong lần tiếp theo.

Làm Cho Ngân Sách Trở Nên Dễ Gắn Bó

Ngân sách chỉ hiệu quả khi bạn thực sự sử dụng nó. Hãy làm cho quá trình này trở nên đơn giản, thậm chí thú vị:

• Tự động chuyển khoản tiết kiệm vào tài khoản mục tiêu để bạn không phải bận tâm hằng tháng.

• Đặt nhắc nhở thanh toán hóa đơn.

• Dùng phong bì tiền mặt cho một số nhóm chi tiêu nếu cách đó giúp bạn kiểm soát tốt hơn.

• Ăn mừng những thành công nhỏ. Nếu bạn tuân thủ ngân sách suốt tháng hoặc đạt được một mốc tiết kiệm, hãy tự thưởng cho mình — nhưng vẫn trong giới hạn cho phép!

Lập ngân sách không cần phải là gánh nặng hay sự gò bó. Khi bạn xây dựng một ngân sách phù hợp với cuộc sống thực của mình, nó trở thành công cụ mang lại sự tự do và bình yên. Vậy hôm nay, bạn có thể bắt đầu bằng bước nhỏ nào để hiểu rõ tiền bạc của mình hơn?