Nếu bạn là người yêu thích những sinh vật dễ thương và những trợ thủ đắc lực cho vườn tược, chắc hẳn bạn đã từng bắt gặp bọ rùa. Loài côn trùng màu đỏ tươi hoặc vàng này được yêu thích vì khả năng diệt trừ sâu bệnh tự nhiên, đặc biệt là khả năng ăn rệp vừng và các loại sâu bệnh khác trong vườn. Nhưng bạn có biết bọ rùa thực ra không phải là "bọ" không?
Chúng thuộc họ bọ cánh cứng, cụ thể là họ Coccinellidae, và đã xuất hiện hơn 500 năm! Ban đầu, nông dân châu Âu gọi chúng là "bọ rùa", và ở Hoa Kỳ, chúng tôi gọi chúng là bọ rùa, mặc dù các nhà khoa học thích sử dụng tên gọi trang trọng hơn là "bọ rùa".
1. Bọ rùa không phải lúc nào cũng chỉ có màu đỏ và đen
Chúng ta thường thấy bọ rùa với thân hình đỏ đặc trưng và những đốm đen, nhưng chúng có thể có đủ màu sắc! Từ cam, vàng đến đen và thậm chí trắng, những con bọ cánh cứng này mang nhiều sắc thái khác nhau tùy theo loài. Có hơn 5.000 loài bọ rùa trên thế giới, và khoảng 450 loài trong số đó sinh sống ở Bắc Mỹ. Màu sắc thường liên quan đến môi trường sống của chúng, với các loài ở môi trường chung hơn có hoa văn màu đơn giản hơn, trong khi những loài ở các khu vực chuyên biệt có thể có hoa văn phức tạp hơn. Một số loài bọ rùa thậm chí còn thay đổi màu sắc theo mùa!
2. "Lady" ám chỉ đức mẹ Maria thánh thiện
Đây là một thông tin lịch sử thú vị dành cho bạn! Cái tên "bọ rùa" bắt nguồn từ thời Trung Cổ, khi những người nông dân cầu nguyện Đức Mẹ Maria Thánh Thiện để được giúp đỡ chống lại sâu bệnh hại cây trồng. Theo câu chuyện, bọ rùa xuất hiện trên cánh đồng của họ, cứu mùa màng khỏi những loài côn trùng gây hại. Cái tên "bọ rùa" bắt nguồn từ mối liên hệ này, với từ tiếng Đức "Marienkäfer" có nghĩa là "bọ cánh cứng của Đức Mẹ Maria". Bọ rùa bảy đốm thường được liên tưởng đến Đức Mẹ Maria Thánh Thiện, với màu đỏ tượng trưng cho áo choàng của bà và những đốm đen tượng trưng cho bảy nỗi đau khổ của bà.
3. Bọ rùa tự vệ theo phong cách riêng
Bọ rùa không chỉ dựa vào việc ẩn náu để giữ an toàn. Nếu bị kẻ thù đe dọa, chúng có thể tiết ra một chất dịch màu vàng, có mùi hôi từ đầu gối, để lại vết bẩn khó chịu. Chất dịch kinh tởm này giúp xua đuổi kẻ thù và gửi đi một tín hiệu mạnh mẽ: "Tránh xa ra, tôi không đáng ăn thịt!" Một số loài thậm chí còn tiết ra chất dịch độc này khi bị giật mình. Đây là một mẹo thông minh không chỉ giúp bọ rùa an toàn mà còn cảnh báo kẻ thù tránh xa chúng.
4. Bọ rùa sống khoảng một năm
Bọ rùa trông có vẻ sống nhanh, nhưng thực ra chúng trải qua một vòng đời đầy đủ, có thể kéo dài khoảng một năm. Tất cả bắt đầu với một lứa trứng màu vàng tươi, thường được đẻ gần nguồn thức ăn. Trứng nở trong khoảng 4 đến 10 ngày, và ấu trùng ăn ngấu nghiến, thường ngấu nghiến hàng trăm con rệp. Sau vài tuần ăn ngấu nghiến, chúng hóa thành nhộng và, 7 đến 10 ngày sau, lột xác thành những con trưởng thành hoàn toàn. Khá hiệu quả, phải không?
5. Ấu trùng bọ rùa trông giống cá sấu tí hon
Đây là một sự thật kỳ lạ nhưng thú vị: ấu trùng bọ rùa trông hoàn toàn khác với bản sao trưởng thành của chúng. Chúng trông giống như những con cá sấu nhỏ xíu, gai góc, với thân hình thon dài và chân thò ra hai bên. Những ấu trùng này là những thợ săn đáng gờm, chúng ăn hàng trăm con rệp để sinh trưởng. Vì vậy, mặc dù bạn có thể nghĩ chúng trông kỳ lạ, nhưng thực ra chúng đang bận rộn thực hiện công việc quan trọng của việc diệt trừ sâu bệnh!
7. Nông dân sử dụng bọ rùa để diệt trừ sâu bệnh
Bạn có biết rằng bọ rùa thực sự được sử dụng để kiểm soát sâu bệnh trong các trang trại không? Vào cuối những năm 1800, một loài bọ rùa Úc đã được đưa đến California để kiểm soát một loại côn trùng gây hại đang phá hoại mùa màng. Thí nghiệm này đã thành công rực rỡ - diện tích trồng cam ở California đã tăng gấp đôi vào năm 1890! Kể từ đó, nhiều loài bọ rùa khác đã được đưa vào để diệt trừ sâu bệnh, mặc dù một số thí nghiệm không đạt được thành công tương tự. Tuy nhiên, bọ rùa vẫn là một lựa chọn kiểm soát sâu bệnh tự nhiên quan trọng đối với nông dân.
8. Bọ rùa cũng có thể là loài gây hại
Mặc dù bọ rùa thường là anh hùng trong vườn nhà chúng ta, nhưng một số loài có thể tự biến thành loài gây hại. Ví dụ, bọ rùa châu Á, hay còn gọi là bọ rùa Harlequin, được du nhập vào Bắc Mỹ vào những năm 1980 để kiểm soát rệp. Mặc dù loài bọ rùa này đã làm giảm số lượng loài gây hại, nhưng nó cũng đã thay thế các loài bọ rùa bản địa. Và đây mới là điều đáng nói - những con bọ rùa này đôi khi có thể xâm nhập vào nhà vào mùa đông, gây ra sự phá hoại khó chịu. Hãy tưởng tượng hàng trăm con bọ rùa bò quanh nhà bạn - thật kinh khủng!
9. Đôi khi bọ rùa dồi dào lên bờ biển
Hãy tưởng tượng bạn đang đi bộ dọc bờ biển và thấy hàng tấn bọ rùa nằm rải rác dọc bờ. Nghe có vẻ lạ phải không? Nhưng điều đó vẫn xảy ra! Có những trường hợp hàng loạt bọ rùa dạt vào bờ biển. Các nhà khoa học không chắc chắn lý do tại sao điều này xảy ra, nhưng họ tin rằng có thể là do bão, gió mạnh, hoặc do bọ rùa trôi dạt trên các vùng nước rộng lớn. Vào những năm 1940, ước tính có khoảng 4,5 tỷ con bọ rùa đã dạt vào bờ biển dài 34 km ở Libya!
10. Bọ rùa ăn thịt đồng loại
Khi thức ăn khan hiếm, bọ rùa sẽ không ngần ngại ăn thịt lẫn nhau. Những con bọ rùa đói sẽ ăn thịt những con bọ rùa thân mềm, và thậm chí trứng và nhộng của chúng cũng có thể trở thành thức ăn cho những con bọ rùa khác. Trên thực tế, một số chuyên gia tin rằng bọ rùa cố tình đẻ trứng không có phôi để cung cấp thức ăn cho con non trong thời kỳ khó khăn. Thật là một chiến lược sinh tồn!
Hy vọng hôm nay bạn đã học được một vài điều thú vị về bọ rùa! Những sinh vật nhỏ bé này không chỉ hấp dẫn mà còn vô cùng hữu ích khi có chúng trong vườn nhà bạn. Lần tới khi bạn nhìn thấy một con, bạn sẽ biết chúng thực sự đặc biệt như thế nào. Hãy tiếp tục khám phá, và hãy nhớ rằng - thiên nhiên luôn ẩn chứa những điều kỳ diệu đang chờ đợi bạn khám phá!
