Như chúng ta đều biết, việc biểu lộ cảm xúc đúng cách đôi khi có thể khá khó khăn — đặc biệt khi cảm xúc đến bất ngờ hoặc quá mãnh liệt.
Cảm xúc chịu ảnh hưởng sâu sắc từ trải nghiệm sống và suy nghĩ của chúng ta, và ngược lại, chúng cũng ảnh hưởng đến cách ta suy nghĩ, hành động và phản ứng với các tình huống khác nhau.
Để kiểm soát cảm xúc tốt hơn, bước đầu tiên là nhận diện và thể hiện cảm xúc một cách chính xác (tự nhận thức). Trong bài viết này, chúng tôi muốn chia sẻ một số gợi ý thực tế dành cho cha mẹ, giúp trẻ hiểu rõ và biểu đạt cảm xúc của mình một cách phù hợp.
Tại sao việc thể hiện cảm xúc lại quan trọng?
Khả năng thể hiện cảm xúc và cảm nhận một cách chính xác giúp người khác hiểu chúng ta tốt hơn. Nếu không thể diễn tả những gì mình cảm thấy, chúng ta sẽ khó chia sẻ với người khác, khó thảo luận cách xử lý cảm xúc hay thậm chí khó tìm kiếm sự giúp đỡ.
Các nghiên cứu cho thấy rằng khi trẻ học cách nhận biết và kiểm soát cảm xúc, chúng sẽ:
• Xây dựng mối quan hệ tốt hơn với người khác.
• Giảm lo âu và hạn chế kìm nén cảm xúc.
• Tăng khả năng tập trung và kết quả học tập tốt hơn.
Làm thế nào để giúp trẻ nhận biết cảm xúc?
Một cách hiệu quả để giúp trẻ biểu lộ cảm xúc là dạy trẻ nhận biết cảm xúc một cách lành mạnh và tích cực. Ví dụ, bạn có thể nói: “Khi mẹ nghe con làm tốt bài kiểm tra toán, mẹ cảm thấy rất tự hào về con. Mẹ gần như muốn nhảy lên và nói cho mọi người biết con thật tuyệt! Nhưng mẹ đã kiềm lại. Con biết vì sao không? Bởi vì mẹ cũng cần suy nghĩ đến cảm xúc của đồng nghiệp. Nếu con của họ không làm tốt như con, họ có thể cảm thấy khác với mẹ. Vì vậy, sau giờ làm, mẹ kể với một người bạn thân và chúng ta cùng ăn mừng thành tích của con!”
Sau đó, bạn có thể hỏi con: “Con nghĩ mẹ xử lý như vậy có hợp lý không? Nếu là con, con sẽ làm thế nào?”
Khen ngợi nỗ lực, không chỉ kết quả
Khi con chia sẻ cảm xúc của mình, hãy khen ngợi và trân trọng điều đó. Hãy cho con biết rằng bạn luôn lắng nghe và trân trọng mọi cảm xúc của con, dù là vui, buồn hay giận dữ. Khi trẻ nhận ra cảm xúc của mình có thể ảnh hưởng đến người khác và chọn cách thể hiện phù hợp, cha mẹ nên ghi nhận và khen ngợi nỗ lực đó.
Tăng cường giao tiếp cảm xúc
Hãy khuyến khích con nói về cảm xúc thường xuyên. Biến việc trò chuyện về cảm xúc thành một thói quen hàng ngày.
Ví dụ: trong một cuộc gọi điện thoại, bạn có thể hỏi con về cảm xúc trong ngày. Sau đó, chia sẻ lại cảm xúc của bạn khi nghe con kể. Điều này giúp tăng cường sự kết nối và thấu hiểu lẫn nhau.
Hoạt động giúp trẻ hiểu và thể hiện cảm xúc
Dưới đây là hai hoạt động đơn giản giúp trẻ hiểu rõ và diễn đạt cảm xúc của mình tốt hơn:
1. Thảo luận:
Nếu bạn thường xuyên trò chuyện với con qua tin nhắn, hãy sử dụng biểu tượng cảm xúc để thảo luận về các loại cảm xúc khác nhau và sự khác biệt tinh tế giữa chúng. Bạn có thể cùng con khám phá các cảm xúc như cô đơn, thất vọng, sợ hãi, tức giận, tự hào, hạnh phúc, thư giãn và quyết tâm. Dạy trẻ hiểu rõ từng loại cảm xúc và thể hiện chúng bằng lời nói hoặc biểu tượng cảm xúc sẽ giúp việc diễn đạt trở nên dễ dàng hơn.
2. Viết nhật ký:
Giáo viên thường khuyến khích học sinh viết nhật ký để rèn kỹ năng viết, nhưng cha mẹ cũng có thể áp dụng cách này để giúp con bộc lộ cảm xúc. Hãy khuyến khích con viết lại cảm xúc hằng ngày. Nếu con sẵn lòng chia sẻ, bạn có thể hỏi: “Lúc đó con đang nghĩ gì?” hoặc “Con nghĩ người khác cảm thấy thế nào?”
Thông qua cuộc trò chuyện này, bạn có thể giúp con hiểu rõ hơn về sự thay đổi cảm xúc trong ngày, cũng như mối liên hệ giữa môi trường, cảm xúc và hành động của con.
Kết luận
Việc nhận biết và thể hiện cảm xúc một cách chính xác là kỹ năng quan trọng đối với trẻ nhỏ. Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất giúp trẻ học cách kiểm soát cảm xúc hiệu quả.
Với vai trò là cha mẹ, bạn đóng vai trò then chốt trong việc giúp con nâng cao khả năng tự nhận thức và diễn đạt cảm xúc chính xác. Hãy cùng đồng hành, nuôi dưỡng khả năng cảm xúc của con, để con có thể vững vàng đối mặt với những thăng trầm của cuộc sống!
