Nếu bạn đang đọc bài viết này, rất có thể bạn đã hoặc đang mê mẩn sầu riêng, hoặc hoàn toàn muốn tránh xa nó. Ai cũng biết sầu riêng có một mùi hương khó quên — có người thấy nó thơm ngon tuyệt vời, có người lại thấy khó chịu.

Nhưng bạn đã bao giờ dừng lại và tự hỏi: tại sao sầu riêng lại có mùi nồng đến vậy? Hãy cùng tìm hiểu điều gì làm nên sự độc đáo của loại quả được mệnh danh là "Vua của các loại trái cây" này nhé.

Điều gì làm nên mùi hương nồng nàn của sầu riêng?

Mùi hương của sầu riêng được tạo nên bởi hơn 120 hợp chất hóa học khác nhau. Chúng cũng được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm khác, chẳng hạn như trái cây, hành tây, phô mai, tỏi, mật ong, và thậm chí cả chồn hôi! Nhưng chính sự kết hợp của những hợp chất này trong sầu riêng mới tạo nên hương thơm nồng nàn đặc trưng của nó.

Phần thịt quả chứa các hợp chất gốc lưu huỳnh như diallyl disulfide và diallyl trisulfide. Những hóa chất lưu huỳnh này có mùi hăng nồng xộc thẳng vào mũi bạn ngay lập tức. Trong khi đó, lớp vỏ ngoài và vỏ quả sầu riêng tiết ra các hợp chất este trái cây, tạo nên hương thơm phức tạp - một sự pha trộn của hương trái cây nhiệt đới.

Hơn nữa, các hợp chất hữu cơ như axit palmitic và etyl oleat tạo cho sầu riêng một mùi hương nồng nàn có thể nhận thấy từ khoảng cách vài mét. Vậy nên, thứ bạn thực sự ngửi thấy là một dàn hợp chất hóa học phức tạp đang hoạt động cùng nhau.

Tại sao một số người lại thích sầu riêng trong khi số khác lại ghét nó?

Một lý do chính nằm ở mũi của chúng ta — hay cụ thể hơn là ở gen. Khứu giác của chúng ta phụ thuộc vào các thụ thể đặc biệt trong mũi, và khoảng 30% số thụ thể này khác nhau giữa mỗi người. Điều đó có nghĩa là khi một người ngửi thấy sầu riêng, não của họ có thể diễn giải mùi hương đó là ngọt ngào và dễ chịu, trong khi người khác có thể thấy nó quá nồng hoặc thậm chí khó chịu.

Sự khác biệt về gen này giải thích tại sao sầu riêng có thể là loại quả vừa được yêu thích vừa bị ghét bỏ đối với nhiều người. Đó cũng là lý do tại sao một số người thích vị rau mùi, trong khi những người khác lại mô tả nó giống như xà phòng.

Sầu riêng có lợi ích gì cho sức khỏe không?

Mặc dù mùi của nó có thể hơi nồng, nhưng sầu riêng lại mang đến một số lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên. Nghiên cứu cho thấy hương thơm nồng nàn của nó thực sự có thể kích thích hệ miễn dịch và thúc đẩy lưu thông máu. Điều này được cho là giúp giảm các vấn đề như đau bụng kinh và rối loạn lưu thông máu ở một số phụ nữ.

Ăn sầu riêng cũng được cho là giúp các bà mẹ mới sinh phục hồi sau sinh bằng cách thúc đẩy quá trình đào thải máu còn sót lại. Tuy nhiên, sầu riêng không phù hợp với tất cả mọi người. Những người mắc bệnh thận, tiểu đường hoặc những người có cơ địa nóng nên thận trọng khi ăn hoặc tránh ăn.

Bí mật di truyền đằng sau mùi hương của sầu riêng

Các nhà khoa học tại Đại học Duke và Đại học Quốc gia Singapore gần đây đã giải mã được toàn bộ mã di truyền của sầu riêng. Họ tập trung vào giống sầu riêng nổi tiếng nhất được gọi là "Musang King", được đánh giá cao về hương vị và giá thành cao.

Bộ gen của sầu riêng chứa hơn 46.000 gen - gần gấp đôi số lượng gen của con người! Trong số đó, các nhà nghiên cứu đã xác định được một gen quan trọng liên quan đến việc sản xuất các hợp chất lưu huỳnh gây ra mùi nồng. Gen này, được gọi là Methionine Gamma-Lyase (MGL), kiểm soát việc sản xuất các hợp chất lưu huỳnh dễ bay hơi (VSC) tạo nên mùi đặc trưng của sầu riêng.

Điều thú vị là hoạt động của gen này trong quả chín cao hơn khoảng 2.000 lần so với trong lá hoặc rễ, điều này giải thích tại sao mùi hương của sầu riêng lại nồng hơn khi chín.

Tại sao sầu riêng lại có mùi nồng như vậy trong tự nhiên?

Trong tự nhiên, hương thơm nồng nàn của sầu riêng đóng một vai trò quan trọng. Các nhà nghiên cứu tin rằng mùi hương này phát triển để thu hút động vật, đặc biệt là voi, loài phát tán hạt chính của sầu riêng. Voi có thể xé toạc lớp vỏ cứng và phát tán hạt sầu riêng đi xa bằng cách đi bộ vài km mỗi ngày.

Trong những khu rừng nhiệt đới rậm rạp, chỉ có mùi hương nồng nàn như sầu riêng mới có thể lan tỏa đủ xa để tìm được những “người bạn đồng hành” này. Mối quan hệ lâu đời này đã đảm bảo sự tồn tại và phát triển của sầu riêng trong hàng triệu năm.

Sự tiến hóa và tiềm năng tương lai của sầu riêng

Sầu riêng và cacao (loại cây làm nên sô cô la) có chung tổ tiên từ khoảng 65 triệu năm trước. Theo thời gian, cacao trở nên đắng, trong khi sầu riêng phát triển mùi thơm ngọt ngào, nồng nàn.

Với bộ gen sầu riêng đã được lập bản đồ đầy đủ, các nhà khoa học có thể sử dụng kiến ​​thức này để cải thiện việc trồng sầu riêng. Họ hy vọng có thể lai tạo ra những giống sầu riêng có khả năng kháng bệnh và hạn hán tốt hơn, hoặc thậm chí điều chỉnh hương vị để phù hợp với sở thích khác nhau.

Bước đột phá này cũng có thể giúp chống lại các sản phẩm sầu riêng giả tràn lan trên thị trường bằng cách phát triển các xét nghiệm di truyền để xác định giống sầu riêng thật, bảo vệ cả người nông dân và người mua.

Bạn nghĩ sao?

Vậy nên, lần tới khi mùi sầu riêng đặc trưng ấy lan tỏa trong không khí, hãy thử nghĩ xem — nó không chỉ đơn thuần là một mùi hương nồng nàn, mà là sự kết hợp kỳ diệu giữa hóa học, tiến hóa và hàng thế kỷ tò mò của con người. Loại quả này thực sự ẩn chứa nhiều câu chuyện hơn chúng ta tưởng.

Bạn đã bao giờ thử sầu riêng chưa? Một số người trong chúng ta không thể ngừng ăn sầu riêng, trong khi những người khác có thể vẫn cần một chút can đảm để cắn miếng đầu tiên. Dù bạn có kinh nghiệm gì, chúng tôi rất muốn nghe ý kiến ​​của bạn.

Cảm ơn bạn đã cùng chúng tôi khám phá loại trái cây độc đáo này — hãy cùng nhau tiếp tục khám phá những điều kỳ diệu tiềm ẩn của thế giới, từng điều bất ngờ một nhé!