Bạn đã bao giờ tự hỏi điều gì sẽ xảy ra khi hai loại hình nghệ thuật mạnh mẽ này va chạm nhau chưa? Opera và kịch, mỗi loại đều giàu lịch sử và truyền thống, kết hợp với nhau theo những cách hấp dẫn, vượt qua giới hạn của nghệ thuật kể chuyện.
Trong khi kịch chủ yếu dựa vào lời thoại và diễn xuất để truyền tải cốt truyện và cảm xúc, opera lại truyền tải những yếu tố này bằng sức mạnh cảm xúc của âm nhạc và bài hát.
Nhưng chính xác thì opera đã vượt ra khỏi ranh giới của kịch truyền thống như thế nào, tạo ra một trải nghiệm độc đáo và lôi cuốn cho khán giả? Hãy cùng khám phá một khía cạnh cốt lõi: sức mạnh biến đổi của âm nhạc trong việc khuếch đại và làm sâu sắc thêm những câu chuyện kịch tính.
Tiến sĩ Carolyn Abbate, Giáo sư Âm nhạc tại Đại học Harvard, nhận xét: "Khả năng kết hợp âm nhạc và kịch của opera khiến nó trở thành một hình thức kể chuyện lôi cuốn độc đáo, nơi cảm xúc không chỉ được thể hiện mà còn được cảm nhận một cách sâu sắc."
Âm nhạc như một chất khuếch đại cảm xúc
Điểm khác biệt cốt lõi của opera so với kịch truyền thống chính là âm nhạc — không chỉ là nền tảng, mà còn là phương tiện trung tâm để thể hiện cảm xúc. Trong một vở kịch, diễn viên chủ yếu dựa vào lời nói và cử chỉ để truyền tải cảm xúc của nhân vật. Tuy nhiên, opera bổ sung thêm nhiều tầng lớp kết cấu âm nhạc, truyền tải những cảm xúc vượt xa những gì ngôn từ có thể diễn tả.
Chiều kích âm nhạc này cho phép opera diễn đạt những thế giới nội tâm phức tạp, từ nỗi khao khát tinh tế đến niềm đam mê mãnh liệt, theo cách mà lời thoại đơn thuần không thể làm được. Ví dụ, một câu hát đơn giản với giai điệu dâng trào và dàn nhạc dồn dập có thể bộc lộ niềm hy vọng hay nỗi tuyệt vọng của nhân vật một cách mãnh liệt hơn lời nói. Âm nhạc khơi gợi những phản ứng cảm xúc nội tâm, đưa khán giả đi sâu hơn vào cốt lõi cảm xúc của câu chuyện.
Kết hợp các phương thức kể chuyện để tạo nên tác động sâu sắc hơn
Sự kết hợp giữa âm nhạc và kịch của opera tạo nên một câu chuyện đa giác quan. Không giống như kịch truyền thống, vốn phụ thuộc vào sự giao thoa lời nói, opera kết hợp giọng hát với âm thanh dàn nhạc, thiết kế sân khấu và thường là vũ đạo hoặc chuyển động. Sự kết hợp này mang lại cho mỗi cảnh quay một chất lượng phong phú, sống động.
Nhờ sự kết hợp này, opera vượt qua những giới hạn của lối kể chuyện thông thường, cho phép cảm nhận những cảm xúc và chủ đề trừu tượng thay vì chỉ được hiểu một cách lý trí. Ví dụ, một aria được sáng tác tốt có thể nắm bắt được những cảm xúc mâu thuẫn của nhân vật cùng một lúc, sử dụng những hợp âm bất hòa hoặc nhịp điệu biến đổi phản ánh sự hỗn loạn tâm lý. Những yếu tố như vậy giúp khán giả nắm bắt trực quan hơn những cảm xúc phức tạp.
Kéo dài thời gian và không gian trong biểu diễn
Một cách khác mà opera mở rộng ranh giới kịch tính là thông qua việc thao túng thời gian và không gian. Các vở kịch truyền thống có xu hướng tuân theo dòng thời gian tuyến tính với lời thoại thúc đẩy cốt truyện. Ngược lại, opera thường kéo dài các khoảnh khắc bằng những đoạn nhạc dài, cho phép cảm xúc cộng hưởng và phát triển dần dần.
Sự "tạm dừng thời gian" này cho phép khán giả thưởng thức những đỉnh cao cảm xúc và suy ngẫm về trạng thái tinh thần của các nhân vật, tạo ra một kết nối mạnh mẽ vượt ra ngoài tốc độ của cuộc trò chuyện. Tương tự, dàn dựng của opera có thể mang tính biểu tượng hoặc trừu tượng hơn so với bối cảnh kịch thông thường. Ánh sáng, trang phục và bối cảnh kết hợp với âm nhạc để gợi lên những bối cảnh tâm lý hoặc hiện thực sâu sắc, đưa người xem vào thế giới cảm xúc của các nhân vật.
Tại sao điều này quan trọng với khán giả và nhà sáng tạo
Đối với khán giả, việc hiểu được cách opera mở rộng ranh giới của kịch có thể làm sâu sắc thêm sự trân trọng và gắn kết. Việc nhận ra cách sử dụng âm nhạc một cách có chủ đích để bộc lộ cảm xúc nội tâm làm phong phú thêm trải nghiệm, vượt ra ngoài việc theo dõi cốt truyện. Đó là lý do tại sao opera thường để lại cho người xem ấn tượng cảm xúc sâu sắc mà kịch thuần túy có thể không đạt được.
Đối với người biểu diễn và nhà sáng tạo, sự pha trộn này thách thức họ phải thành thạo nhiều ngôn ngữ biểu cảm — kỹ thuật thanh nhạc, âm nhạc, diễn xuất và chuyển động — tất cả đều đồng bộ để phục vụ cho một câu chuyện cảm xúc toàn diện. Đây là một loại hình nghệ thuật đòi hỏi khắt khe nhưng lại mang đến những khả năng sáng tạo phi thường.
Vậy nên lần tới khi xem opera, đừng chỉ nghe giọng hát hay theo dõi câu chuyện - hãy chú ý đến cách âm nhạc tô điểm từng khoảnh khắc, cách nó kéo dài thời gian, và cách nó biến cảm xúc thành thứ gì đó gần như có thể chạm đến. Bạn nghĩ chiều kích âm nhạc này thay đổi cách bạn kết nối với các nhân vật như thế nào so với một vở kịch truyền thống?
