Chào các bạn thân mến! Bạn có biết chủ đề của Ngày Môi Trường Thế Giới năm nay, vào ngày 5 tháng 6, là gì không?

Chủ đề năm nay là: “Suy nghĩ trước khi ăn, tiết kiệm sau khi dùng: Giảm dấu chân thực phẩm”.

Thoạt nghe có vẻ như việc lãng phí thực phẩm không liên quan đến môi trường, nhưng trên thực tế, đây lại là một trong những vấn đề môi sinh nghiêm trọng nhất hiện nay.

Lãng phí thực phẩm cũng đồng nghĩa với việc lãng phí các nguồn tài nguyên quý giá – và lượng thực phẩm bị thất thoát mỗi năm thực sự khiến người ta sửng sốt. Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn nhé!

lãng phí thực phẩm toàn cầu và tác động đến môi trường

Một báo cáo chung giữa Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) và Viện Tài nguyên Thế giới (WRI), dựa trên các nghiên cứu từ Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO), đã làm sáng tỏ quy mô khủng khiếp của tình trạng lãng phí thực phẩm toàn cầu. Bản báo cáo được công bố nhân dịp Ngày Môi Trường Thế Giới, nhấn mạnh cách mà những lựa chọn thực phẩm tưởng chừng đơn giản lại tác động sâu sắc đến hành tinh của chúng ta. Theo ông Robert Van Offerdijk – chuyên gia tại FAO, thực phẩm bị tổn thất và lãng phí ở mọi khâu: từ cánh đồng đến bàn ăn. Điều này không chỉ góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu đói, mà còn đặt ra thách thức lớn trong việc nuôi sống dân số toàn cầu đang không ngừng tăng lên.

quy mô thất thoát thực phẩm trên toàn cầu

Ông Van Offerdijk cho biết: cứ ba đơn vị thực phẩm được sản xuất thì có đến một bị thất thoát hoặc lãng phí. Ở các quốc gia phát triển, phần lớn thực phẩm bị lãng phí trong quá trình tiêu dùng và bán lẻ, trong khi ở các quốc gia đang phát triển, đến 95% lượng thực phẩm thất thoát xảy ra ngay từ giai đoạn thu hoạch và bảo quản. Dự báo đến năm 2050, nhu cầu thực phẩm toàn cầu sẽ tăng gấp 1,6 lần so với năm 2006. Tuy nhiên, nếu chúng ta có thể cắt giảm một nửa lượng thực phẩm bị lãng phí, thì khoảng cách thiếu hụt có thể giảm đi tới 1/5. Giảm thiểu tổn thất thực phẩm là chìa khóa để xây dựng một tương lai bền vững về lương thực.

nguồn lực bị lãng phí trong quá trình sản xuất thực phẩm

Sản xuất thực phẩm tiêu tốn một lượng lớn tài nguyên – từ nước, đất, năng lượng cho đến lao động. Vì vậy, khi một phần ba thực phẩm bị bỏ đi, nghĩa là tất cả những nguồn lực ấy cũng bị lãng phí theo. Báo cáo cho biết: lượng nước dùng để sản xuất thực phẩm bị lãng phí hằng năm có thể đổ đầy tới 70 triệu hồ bơi tiêu chuẩn Olympic. Diện tích đất trồng bị hao tổn tương đương với diện tích của cả Mexico, trong khi lượng phân bón bị lãng phí lên tới 28 triệu tấn – và đây chính là yếu tố gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt là các hệ sinh thái dưới nước.

tác động môi trường từ lãng phí thực phẩm

Nếu tính lượng khí thải nhà kính từ thực phẩm bị lãng phí như từ một quốc gia, thì quốc gia đó sẽ xếp hạng ba về mức độ phát thải, chỉ sau Mỹ và Trung Quốc. Điều này cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn nạn lãng phí thực phẩm đối với hành tinh chúng ta. Ông Steiner – Giám đốc Điều hành UNEP – nhấn mạnh: trong bối cảnh tài nguyên thiên nhiên ngày càng khan hiếm, việc lãng phí thực phẩm cũng đồng nghĩa với việc phá hủy môi trường một cách trực tiếp.

vai trò của mỗi người trong việc giảm thiểu lãng phí thực phẩm

Từ người nông dân, doanh nghiệp thực phẩm, nhà bán lẻ, đơn vị vận chuyển cho đến mỗi gia đình – tất cả chúng ta đều đóng vai trò quan trọng trong việc cắt giảm lãng phí thực phẩm. Đây là một phần thiết yếu trong việc đạt được các mục tiêu phát triển bền vững, thu hẹp bất bình đẳng toàn cầu và đảm bảo tương lai sống còn cho hàng tỷ con người. Báo cáo cũng đưa ra nhiều câu chuyện thành công trên khắp thế giới. Tại Mỹ, một số trường đại học chuyển từ tính phí theo khay sang tính theo trọng lượng tại căng tin, giúp giảm 13 tấn thực phẩm dư thừa chỉ trong một năm. Ở Afghanistan, FAO hỗ trợ cung cấp thùng kim loại cho 18.000 hộ gia đình nông thôn, giảm tỷ lệ thất thoát từ sâu bọ và thời tiết từ 15–20% xuống chỉ còn 1–2%. Tại Sri Lanka, thay thế túi bằng hộp nhựa để vận chuyển rau giúp giảm thất thoát từ 30% còn 5%.

giải pháp sáng tạo để chống lãng phí thực phẩm

Tại Úc, tổ chức phi lợi nhuận SecondBite thu gom thực phẩm dư thừa từ nông dân, siêu thị và nhà tài trợ rồi phân phát lại cho những cộng đồng thiếu thốn. Chỉ trong một năm, họ đã tái sử dụng 3.000 tấn thực phẩm. Ở Nigeria, một giáo viên đã sáng chế ra thiết bị làm mát bay hơi mang tên “zeer” chỉ với chi phí dưới 2 đô la. Thiết bị này có thể bảo quản rau quả trong 20 ngày mà không cần tủ lạnh – trong khi bình thường, cà chua hay ổi chỉ giữ được trong hai ngày.

phương pháp bảo quản thực phẩm truyền thống

Trước thềm Ngày Môi Trường Thế Giới, nhiều người chia sẻ lại các cách bảo quản thực phẩm truyền thống trên mạng xã hội. Một ví dụ điển hình là *chuño* – một phương pháp của Nam Mỹ: khoai tây được để đông vào ban đêm và phơi nắng vào ban ngày trong năm ngày liên tục. Sau quá trình này, khoai sẽ mất hết độ ẩm và có thể bảo quản được hàng tháng, thậm chí hàng năm. Tại Mông Cổ, người dân du mục sử dụng món ăn truyền thống tên gọi là "Borts" – thịt được nén khô, không cần bảo quản lạnh. Chỉ cần cho vào nước nóng, "Borts" sẽ biến thành một bữa ăn đầy đủ dinh dưỡng, tương đương với nhiều phần thịt bò tươi.

chúng ta có thể làm gì để giảm lãng phí thực phẩm?

Khi nhìn lại thông điệp của Ngày Môi Trường Thế Giới năm nay, mỗi chúng ta đều nhận ra rằng mình có thể tạo nên sự khác biệt. Từ những hành động nhỏ hằng ngày cho đến các chính sách quy mô lớn – tất cả đều góp phần vào hành trình giảm lãng phí thực phẩm và bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá. Hãy bắt đầu bằng việc ý thức hơn khi chọn mua, chế biến và sử dụng thực phẩm. Lykkers ơi, hãy suy nghĩ trước khi ăn, tiết kiệm sau khi dùng – và cùng nhau giảm dấu chân thực phẩm để tạo dựng một hành tinh xanh, sạch và bền vững hơn cho tương lai!