Bày tỏ tình yêu thương với tất cả con cái không đồng nghĩa với việc đối xử y hệt nhau. Khái niệm về việc có một đứa con được ưu ái hơn có thể dễ dàng nhận thấy, dù cha mẹ luôn khẳng định sự công bằng của mình.
Trong một tập phim của "Hoàng quyền", Hoàng thân Philip đã hỏi Nữ hoàng Elizabeth II về đứa con mà bà yêu thích nhất. Ngầm ý, ông cho rằng các thành viên trong gia đình rất nhạy bén trong việc nhận ra sự thiên vị.
Thứ tự sinh, tính cách và giới tính là những yếu tố có thể ảnh hưởng đến cách cha mẹ nuôi dạy con và thậm chí dẫn đến sự ưu ái, theo một nghiên cứu gần đây của Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ.
Nhận diện đứa con được ưu ái
Kết quả nghiên cứu
Dựa trên phân tích tổng hợp 30 nghiên cứu và 14 cơ sở dữ liệu với hơn 19.000 người tham gia, các nhà nghiên cứu đã xác định được các xu hướng thể hiện sự ưu ái đối với con gái và những đứa trẻ có tính trách nhiệm và hòa nhã. Những đặc điểm này thường chi phối cách cha mẹ tương tác và phân bổ nguồn lực trong gia đình.
Ai thường là đứa con được ưu ái?
Những đứa trẻ thể hiện tính trách nhiệm và hòa nhã thường nhận được sự đối xử ưu ái hơn từ cha mẹ. Tiến sĩ Alexander Jensen, tác giả chính của nghiên cứu, giải thích rằng tính cách và thái độ, hơn là tuổi tác hay các yếu tố gia đình, thường là lý do dẫn đến sự thiên vị này.
Tác động của sự thiên vị
Lợi ích dành cho người được ưu ái
Những đứa trẻ được ưu ái thường hưởng nhiều lợi ích như sức khỏe tinh thần tốt hơn, khả năng kiểm soát cảm xúc mạnh mẽ, thành tích học tập cao hơn và mối quan hệ cá nhân lành mạnh hơn.
Những thách thức tiềm ẩn
Dù là đứa con được ưu ái có vẻ như mang lại nhiều lợi ích, điều này cũng có thể dẫn đến sự nuông chiều quá mức. Hậu quả là trẻ sẽ ít có cơ hội phát triển những kỹ năng sống quan trọng. Ngoài ra, áp lực phải duy trì sự chú ý hoặc sự chấp thuận của cha mẹ có thể hạn chế tự do và sự trưởng thành cá nhân.
Ảnh hưởng đến các anh chị em khác
Những đứa trẻ cảm thấy mình không được ưu ái dễ gặp phải các vấn đề như khó khăn trong học tập, mối quan hệ gia đình căng thẳng và ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần. Chúng cũng có nguy cơ cao gặp phải những vấn đề hành vi.
Cân bằng cách đối xử của cha mẹ
Trung thực và nhận thức Việc thừa nhận và giải quyết bất kỳ sự khác biệt nào trong cách đối xử là vô cùng quan trọng. Cha mẹ nên cố gắng đảm bảo rằng con cái hiểu rõ lý do đằng sau những khác biệt này. Jensen nhấn mạnh tầm quan trọng của sự công bằng và minh bạch, vì điều này có thể giảm thiểu tác động tiêu cực từ những khác biệt được nhận thức.
Vai trò của sự hài hước
Sự hài hước tích cực có thể là công cụ hữu ích để xoa dịu căng thẳng, miễn là nó không được sử dụng để làm trẻ cảm thấy bị coi thường hoặc bẽ mặt. Ví dụ, khi một trong các cô con gái của Jensen phàn nàn về việc có ít váy hơn em mình, ông đã giải thích rằng em cô ấy được nhận đồ cũ từ chị. Lời giải thích này đã khiến cô bé hài lòng và giải tỏa được sự lo lắng.
Nhận thức và giao tiếp của cha mẹ là yếu tố then chốt để giảm thiểu sự thiên vị. Hiểu và thừa nhận những khác biệt trong cách đối xử sẽ giúp cha mẹ thực hiện phương pháp nuôi dạy công bằng và minh bạch hơn. Điều quan trọng là cha mẹ nên có các cuộc trò chuyện cởi mở với con cái để giải quyết những khác biệt và đảm bảo phương pháp nuôi dạy phù hợp với từng cá tính riêng của mỗi đứa trẻ.
