Bạn đã bao giờ bị cuốn hút đến mức không thể rời mắt khỏi một cảnh phim nào đó chưa? Có thể đó là khung cảnh thành phố được quay từ trên cao tuyệt đẹp, hoặc một cảnh cận mặt khiến bạn cảm nhận tường tận từng cảm xúc trên gương mặt nhân vật.
Điều bạn đang phản ứng thật ra chính là phép màu của quay phim—nghệ thuật ghi lại khoảnh khắc qua ống kính máy quay.
Các nhà quay phim giống như những người kể chuyện bằng hình ảnh, sử dụng góc máy, ánh sáng và chuyển động để nâng tầm câu chuyện của bộ phim. Sức mạnh của một cảnh quay đẹp có thể biến một bộ phim bình thường thành một trải nghiệm điện ảnh khó quên. Nhưng làm thế nào họ làm được điều đó? Hãy cùng khám phá những kỹ thuật máy quay kinh điển đã trở thành biểu tượng qua thời gian.
1. Sức Mạnh Của Cú Máy Cận
Có điều gì đó vô cùng cuốn hút ở một cú máy cận. Dù là ánh lệ long lanh hay cái run nhẹ trên môi nhân vật, góc máy này phóng đại cảm xúc, khiến khán giả kết nối sâu sắc với thế giới nội tâm của họ.
Ví dụ, trong Hệ Điều Hành, khi máy quay dừng lâu trên gương mặt nhân vật chính lúc anh lắng nghe trong im lặng, sự tập trung vào biểu cảm giúp từng biến chuyển cảm xúc nhỏ nhất đều được cảm nhận trọn vẹn.
Cảnh quay cận không chỉ truyền tải cảm xúc mà còn kể chuyện bằng hình ảnh. Trong *Người Tốt Nghiệp*, khi nhân vật do Dustin Hoffman thủ vai đang ở dưới mặt nước, cú máy cận gương mặt anh tạo cảm giác mắc kẹt, ngộp ngạt và mất kiểm soát — một khoảnh khắc mang tính biểu tượng mà ai cũng có thể đồng cảm.
2. Cú Máy Dài: Khi Câu Chuyện Cần Thở
Hãy tưởng tượng một cảnh quay không có bất kỳ cú cắt nào. Máy quay chuyển động, nhân vật tương tác và câu chuyện diễn ra theo thời gian thực. Kỹ thuật này thường được gọi là cú máy dài — tạo nên trải nghiệm chìm đắm khiến ta có cảm giác như chính mình đang ở trong câu chuyện.
Trong Những Kẻ Khờ Mộng Mơ, cảnh mở đầu khi máy quay lướt giữa những diễn viên múa và xe cộ trên đường cao tốc là ví dụ kinh điển. Chuyển động liên tục kéo người xem hòa vào nhịp điệu của cảnh quay, sống động và tràn đầy năng lượng.
Cú máy dài cũng có thể xây dựng căng thẳng và sự thân mật. Người Chim được dàn dựng như một cú máy dài duy nhất, bám sát nhân vật chính qua hậu trường chật hẹp và những con phố đông đúc. Cảm giác như bạn đang đi ngay cạnh anh ấy — chia sẻ cả lo âu lẫn khoảnh khắc chiến thắng.
3. Góc Máy Nghiêng: Khi Mọi Thứ Lệch Đi
Nếu bạn từng xem một cảnh phim khiến mình cảm thấy lảo đảo hoặc bất an, rất có thể đó là góc máy nghiêng — kỹ thuật nghiêng máy quay để tạo cảm giác lệch lạc. Kỹ thuật này thường được dùng trong phim kinh dị, tâm lý hoặc hành động nhằm gợi lên sự hỗn loạn, bất ổn hoặc nguy hiểm đang đến gần.
Trong các phim tâm lý, góc máy nghiêng gợi ý rằng thế giới nội tâm của nhân vật đang mất cân bằng. Trong Thiên Nga Đen, kỹ thuật này nhấn mạnh sự suy sụp dần của nhân vật chính; khung hình lệch phản chiếu sự rối loạn và bất an trong tâm trí cô.
Góc máy nghiêng không chỉ cho chúng ta thấy điều gì đang xảy ra mà còn khiến người xem cảm nhận trực tiếp sự mất thăng bằng ấy.
4. Cú Máy Theo Dõi: Khi Máy Quay Cùng Chuyển Động
Cú máy theo dõi là một trong những cách linh hoạt và sống động nhất để bám sát hành động. Máy quay di chuyển cùng nhân vật, tạo cảm giác liền mạch và kết nối. Trong Không Trọng Lực (2013), một trong những cú máy dài ấn tượng nhất diễn ra khi máy quay trôi theo các phi hành gia ngoài không gian rồi xoay vần khi họ mất kiểm soát. Chuyển động liên tục khiến người xem như đang lơ lửng ngay cạnh họ, tăng mạnh cảm giác căng thẳng.
Trong Trước Hoàng Hôn (2004), những cú máy theo dõi nhẹ nhàng đi sau hai nhân vật khi họ dạo quanh thành phố giúp khán giả cảm nhận không gian, nhịp điệu câu chuyện và sự thay đổi cảm xúc trong từng bước chân.
5. Ánh Sáng: Công Cụ Định Hình Cảm Xúc
Quay phim không chỉ là góc máy hay chuyển động; ánh sáng giữ vai trò vô cùng quan trọng trong việc tạo nên không khí cảm xúc cho cảnh quay. Ánh sáng có thể khiến một cảnh trở nên lãng mạn, rùng rợn, kịch tính hoặc căng thẳng.
Trong Cuộc Đời Của Pi, bầu trời phát sáng, mặt nước lấp lánh và ánh sáng mềm đã biến một chiếc thuyền nhỏ giữa đại dương thành những khung hình mang sắc thái mơ màng.
Trong Công Dân Kane, ánh sáng tương phản mạnh tạo nên những bóng đổ sắc nét, nhấn mạnh sự phức tạp trong tâm lý và đạo đức của nhân vật. Ánh sáng trở thành một ngôn ngữ kể chuyện.
6. Quy Tắc Một Phần Ba: Hướng Ánh Nhìn
Quy tắc một phần ba là nguyên tắc cơ bản trong bố cục khung hình. Bằng cách chia khung hình thành chín phần bằng nhau, người làm hình ảnh có thể đặt các yếu tố quan trọng vào những đường chia hoặc giao điểm để tạo nên sự hài hòa.
Trong Mạng Xã Hội (2010), đạo diễn David Fincher sử dụng quy tắc này để tạo nên những khung hình chính xác và ngăn nắp — phản ánh chủ đề quyền lực và tham vọng trong câu chuyện.
Tuy nhiên, quy tắc này hoàn toàn có thể bị phá vỡ để tạo cảm giác bất an hoặc nhấn mạnh sự cô độc, tùy theo cảm xúc mà cảnh quay muốn truyền tải.
Suy Ngẫm Cuối Cùng: Quay Phim Là Nghệ Thuật Kể Chuyện
Quay phim không chỉ là làm cho mọi thứ trông đẹp mắt; đó là nghệ thuật kể chuyện bằng ánh sáng, bóng tối và chuyển động. Mỗi góc máy, mỗi nguồn sáng đều là cơ hội để truyền tải ý nghĩa sâu hơn, khơi gợi cảm xúc và đưa khán giả bước vào thế giới của bộ phim.
Lần tới khi bạn xem phim, hãy chú ý đến cách quay phim định hình trải nghiệm của mình. Bạn sẽ bắt đầu nhận ra sự tinh tế trong từng khung hình và biết đâu, bạn sẽ nhìn thế giới xung quanh bằng chính lăng kính của một nhà làm phim.
