Hãy tưởng tượng bạn bước ra khỏi cửa nhà và có thể đi bộ đến công viên, quán cà phê yêu thích, tiệm bánh gần nhà, phòng khám, hay thậm chí là nơi làm việc—tất cả chỉ trong 15 phút.
Không cần xe hơi. Không căng thẳng. Chỉ là một khu dân cư vận hành như một hệ sinh thái sống động và gắn kết.
Đó chính là tầm nhìn phía sau phong trào xây dựng các đô thị có thể đi bộ và “cuộc sống 15 phút”—một xu hướng đang lan rộng nhanh chóng từ châu Âu đến Bắc Mỹ. Và điều này không chỉ vì sự tiện lợi. Nó còn là cách để lấy lại thời gian, sức khỏe và sự kết nối giữa con người. Hãy cùng khám phá lý do tại sao cuộc sống đô thị có thể đi bộ không còn là một trào lưu nữa, mà đang trở thành lời giải nghiêm túc cho những vấn đề lớn nhất mà các thành phố hiện đại phải đối mặt.
“Thành Phố 15 Phút” Thực Chất Là Gì?
Thuật ngữ “thành phố 15 phút” được đưa ra bởi nhà quy hoạch đô thị người Pháp – Colombia Carlos Moreno. Đây là mô hình quy hoạch trong đó mọi nhu cầu thiết yếu — nơi làm việc, trường học, cửa hàng thực phẩm, dịch vụ y tế và các hoạt động giải trí — đều nằm trong khoảng cách có thể đi bộ hoặc đạp xe từ nhà.
Không còn những chuyến đi dài mệt mỏi.
Không còn đô thị trải rộng vô tổ chức.
Không còn phụ thuộc vào xe hơi.
Chỉ còn những khu dân cư nhỏ gọn, kết nối chặt chẽ và ưu tiên con người hơn phương tiện.
Nhiều thành phố như Paris, Copenhagen, Melbourne và Portland đã bắt đầu triển khai các chính sách để biến mô hình này thành hiện thực — bằng cách điều chỉnh quy hoạch, thiết kế lại đường phố và đầu tư vào các trung tâm tiện ích địa phương.
Vì Sao Các Thành Phố Thúc Đẩy Việc Đi Bộ?
Sự chuyển dịch này không phải vì thẩm mỹ hay lý tưởng suông. Nó mang lại những lợi ích rõ ràng và có thể đo lường được.
1. Tốt cho môi trường
Vận tải đô thị là nguồn phát thải khí các-bon lớn. Việc giảm nhu cầu sử dụng xe hơi sẽ trực tiếp giảm ô nhiễm và tiêu thụ năng lượng. Theo Cơ quan Môi trường Châu Âu, các thành phố khuyến khích đi bộ và đạp xe có thể cắt giảm tới 40% lượng khí thải giao thông.
2. Tốt cho sức khỏe thể chất và tinh thần
Một nghiên cứu năm 2020 trên tạp chí về sức khỏe hành tinh cho thấy những người sống trong khu vực dễ đi bộ có tỷ lệ béo phì, tăng huyết áp và trầm cảm thấp hơn. Đi bộ mỗi ngày (chỉ cần 30 phút) giúp cải thiện tim mạch và giảm lo âu.
3. Tiết kiệm thời gian và nâng cao chất lượng cuộc sống
Loại bỏ một hành trình 60 phút mỗi ngày giúp mọi người có thêm hàng giờ đồng hồ cho giấc ngủ, sở thích, gia đình hoặc tham gia cộng đồng. Kết quả? Một lối sống cân bằng và trọn vẹn hơn.
4. Xây dựng cộng đồng
Khi mọi người đi bộ hoặc đạp xe trong khu vực sinh sống, họ dễ gặp gỡ và tương tác với hàng xóm, chủ cửa hàng, người bán địa phương. Sự “gắn kết đô thị” này củng cố quan hệ xã hội và giảm cảm giác cô lập.
Ví Dụ Thực Tế Về Cuộc Sống Dựa Trên Việc Đi Bộ
1. Paris, Pháp – “Thành phố 15 phút”
Thị trưởng Anne Hidalgo là một trong những người thúc đẩy mạnh mẽ mô hình này. Dưới sự lãnh đạo của bà, Paris đã:
• Xây dựng hàng trăm kilômét làn đường dành cho xe đạp
• Biến khu vực trước cổng trường thành không gian không có xe hơi
• Chuyển đổi bãi đỗ xe thành các quảng trường xanh
Kết quả: Nhiều người đi bộ và đạp xe hơn bao giờ hết, và cư dân cảm thấy hài lòng hơn với cuộc sống trong khu phố.
2. Copenhagen, Đan Mạch – Văn hóa đạp xe
Copenhagen không chỉ là một thành phố dễ đi bộ mà còn là thiên đường của xe đạp. Với hơn 62% người dân di chuyển hằng ngày bằng xe đạp, thành phố đã ưu tiên thiết kế lấy con người làm trung tâm suốt nhiều thập kỷ. Các hạ tầng như làn xe đạp được bảo vệ, khu vực giới hạn tốc độ và giao lộ thân thiện với người đi bộ giúp việc di chuyển trở nên an toàn và dễ chịu.
3. Melbourne, Úc – “Khu dân cư 20 phút”
Melbourne sử dụng khái niệm “khu dân cư 20 phút”, nhưng mục tiêu tương tự: xây dựng những khu vực nơi cư dân có thể tiếp cận mọi nhu cầu mà không cần dùng xe hơi. Những khu vực này được quy hoạch đa chức năng, có hạ tầng đi bộ – đi xe đạp tốt và các dịch vụ địa phương phát triển mạnh.
Thách Thức Khi Các Thành Phố Trở Nên Thân Thiện Với Việc Đi Bộ
Dù ý tưởng rất hấp dẫn, việc triển khai các thành phố ưu tiên đi bộ không phải lúc nào cũng dễ dàng.
1. Quy hoạch và cấu trúc đô thị
Nhiều thành phố hiện đại được thiết kế xoay quanh phương tiện cá nhân. Thay đổi quy hoạch và cải tạo lại khu dân cư có thể mất nhiều năm, thậm chí hàng chục năm.
2. Sự công bằng và khả năng tiếp cận
Có nguy cơ các khu phố đi bộ trở thành “khu cao cấp”, bị cải tạo theo hướng đắt đỏ và không còn phù hợp với cư dân thu nhập thấp. Vì vậy, nhà ở giá rẻ và phát triển công bằng phải được đưa vào kế hoạch.
3. Sự phản đối với thay đổi
Việc loại bỏ chỗ đậu xe, đóng đường cho xe hơi hoặc giảm tốc độ giao thông thường gây phản ứng mạnh từ tài xế và doanh nghiệp. Thay đổi tư duy cần sự tham gia của cộng đồng và triển khai từng bước một.
Điều Này Có Ý Nghĩa Gì Trong Cuộc Sống Hằng Ngày?
Điều thú vị là xu hướng đô thị ưu tiên việc đi bộ không chỉ tác động đến quy hoạch, mà còn thay đổi cách bạn sống:
• Bạn tiết kiệm tiền nhiên liệu, chi phí phương tiện và bảo hiểm.
• Bạn đi bộ nhiều hơn, vận động nhiều hơn và ngủ ngon hơn.
• Bạn ủng hộ các cửa hàng địa phương thay vì các chuỗi lớn.
• Bạn gặp gỡ hàng xóm thường xuyên hơn và cảm nhận sự gắn kết.
Trong một thế giới đôi khi vội vã và xa cách, những trải nghiệm nhỏ này có thể tạo nên sự khác biệt rất lớn.
Cuộc Sống Dựa Trên Việc Đi Bộ Có Phải Là Tương Lai Của Đô Thị?
Nhiều chuyên gia đô thị tin rằng điều này hoàn toàn khả thi. Một báo cáo năm 2023 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới liệt kê khả năng đi bộ là một trong năm yếu tố định hình đô thị tương lai. Điều này không chỉ vì sự tiện lợi — mà còn vì đây là công cụ cho hành động khí hậu, sức khỏe cộng đồng và sự gắn kết xã hội. Như Carlos Moreno đã chia sẻ: “Chúng ta phải tạo ra những thành phố để sống — không chỉ để đi ngang qua.”
Hãy thử nghĩ về khu phố của bạn. Bạn có thể làm việc vặt, mua cà phê hay dắt thú cưng đi dạo — tất cả chỉ bằng cách đi bộ không? Nếu không, điều gì sẽ thay đổi nếu bạn có thể? Ý tưởng về “cuộc sống đi bộ” không phải nhằm tạo ra sự hoàn hảo mà là sự khả thi. Và khi ngày càng nhiều thành phố cam kết với mô hình này, chúng ta có thể nhận ra rằng sống chậm lại, đi bộ nhiều hơn có thể chính là lựa chọn thông minh cho một tương lai khỏe mạnh và gắn kết hơn.
