Người dùng ở khắp nơi đang chứng kiến những thay đổi nhanh chóng trong cách chi tiêu ngày nay. Thời mà tiền mặt là vua đã qua.
Thay vào đó, làn sóng thanh toán số đã biến việc chi tiền trở nên gần như không ma sát, che giấu phần nào chi phí thật sự của món hàng được mua. Sự liền mạch này khiến việc tiêu tiền trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết — nhưng cái giá phải trả là gì?
Giao Dịch Không Ma Sát
Sự tiện lợi của thanh toán điện tử là điều không thể phủ nhận. Chỉ với một cú chạm điện thoại hoặc một cú nhấp chuột, giao dịch được hoàn tất mà không cần tương tác vật lý nào. Từ việc đặt pizza qua ứng dụng đến mua sắm trên các nền tảng thương mại điện tử, cảm giác “đau ví” gần như biến mất. Kết quả là nhiều người tiêu dùng không còn mảy may đắn đo khi tài khoản của họ tích đầy những hóa đơn lớn.
Thống Kê Chi Tiêu
Tháng 12 năm 2023, chi tiêu của người tiêu dùng tăng vọt lên gần 19 nghìn tỷ USD — tăng 6% so với năm trước và 29% so với đầu năm 2020. Mức tăng mạnh này trái ngược với những cảnh báo từ các nhà kinh tế về tình trạng chi tiêu không bền vững do lạm phát cao và lãi suất tăng. Dù vậy, mức chi tiêu vẫn duy trì ở mức mạnh.
Tác Động Từ Đại Dịch
Đại dịch đã thúc đẩy một sự thay đổi căn bản trong hành vi tiêu dùng. Trong thời gian phong tỏa, nhiều người tiết kiệm được khoản tiền đáng kể, dành cho nhu cầu trong tương lai. Hậu đại dịch, nhu cầu bị dồn nén bùng nổ, đặc biệt là với các trải nghiệm và dịch vụ từng bị hạn chế.
Các khoản hỗ trợ từ chính phủ và sự trì hoãn nghĩa vụ vay sinh viên cũng mang lại khoảng thở tài chính, đẩy mạnh hơn nữa xu hướng tiêu xài mạnh tay.
Vai Trò của Công Nghệ Tài Chính
Sự trỗi dậy của công nghệ tài chính (fintech) đã khiến quy trình thanh toán trở nên cực kỳ mượt mà, giúp người dùng tiêu tiền dễ dàng hơn bao giờ hết. Michelle Weaver, chiến lược gia tại Morgan Stanley, cho biết người tiêu dùng sẵn sàng trả thêm trung bình 5% chỉ để được tiện lợi và họ thường chọn sản phẩm hoặc dịch vụ thuận tiện hơn dù giá cao hơn.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng khi các tùy chọn thanh toán số trở nên phổ biến, mức chi tiêu của người tiêu dùng cũng tăng đáng kể.
Xu Hướng Thanh Toán Di Động
Theo Khảo sát Người dùng Thanh toán Số 2023 của McKinsey, hơn 90% người được hỏi cho biết họ đã sử dụng một hình thức thanh toán số trong năm qua, và 73% đã thanh toán trực tuyến qua trình duyệt web trong cùng kỳ.
Các nền tảng thanh toán phổ biến giờ đây trở thành công cụ thiết yếu hằng ngày, với hơn một nửa người dùng dựa vào ví điện tử thường xuyên hơn so với phương thức truyền thống. Sự bùng nổ của thanh toán di động đang thay đổi cách mọi người quản lý tài chính cá nhân.
Tốc Độ Chi Tiêu Tăng Nhanh
Tốc độ của thanh toán di động càng khiến vấn đề trở nên nghiêm trọng hơn. Một giao dịch qua điện thoại chỉ mất khoảng 29 giây, trong khi thanh toán bằng thẻ tín dụng mất khoảng 40 giây. Giao dịch càng nhanh, người tiêu dùng càng ít thời gian để suy nghĩ lại về quyết định mua hàng — dẫn đến mức chi tiêu tăng rõ rệt.
Mối Lo Ngại Về Nợ
Sự dễ dàng trong chi tiêu kéo theo những hệ quả đáng kể. Nợ hộ gia đình đã đạt mức 17,5 nghìn tỷ đô vào cuối năm 2023, tăng 3,4 nghìn tỷ đô so với năm 2019. Nợ thẻ tín dụng cũng tăng mạnh, vượt mốc 1 nghìn tỷ đô — tăng 13% so với năm trước. Những con số này cho thấy nhu cầu cấp thiết về việc người tiêu dùng phải thận trọng hơn với thói quen chi tiêu của mình.
Quản Lý Tài Chính Hiệu Quả
Để hạn chế rủi ro tiêu quá tay do thanh toán không ma sát, các chuyên gia tài chính đề xuất một số chiến lược thực tế:
• Không lưu thông tin thanh toán trong ứng dụng để tránh mua sắm bốc đồng.
• Bật thông báo giao dịch để theo dõi chi tiêu kịp thời.
• Thực hiện giao dịch thông qua các tài khoản giới hạn để dễ kiểm soát dòng tiền.
Những biện pháp này giúp người tiêu dùng duy trì sự chủ động trong quản lý tài chính.
Suy Ngẫm và Hành Động
Nhận thức là bước đầu tiên để kiểm soát thói quen tiêu xài. Việc nhìn lại hành vi tài chính cá nhân và áp dụng các chiến lược như tạo quỹ khẩn cấp hoặc sử dụng phong bì tiền mặt để lập ngân sách có thể giúp hình thành thói quen chi tiêu lành mạnh hơn.
Công nhận sự tiện lợi mà thanh toán số mang lại là cần thiết, nhưng sự chủ động trong quản lý tài chính mới là chìa khóa để duy trì ổn định và tránh rơi vào nợ nần. Quản lý nợ về bản chất là tìm sự cân bằng giữa việc tận hưởng tiện ích hiện đại và duy trì kỷ luật tài chính vững vàng.
