Say nắng là tình trạng nghiêm trọng thường xảy ra trong thời tiết có nhiệt độ và độ ẩm cao.
Chúng ta cần phải biết cách nhận biết, phòng ngừa và ứng phó hiệu quả với nguy cơ sức khỏe này.
Say nắng là gì?
Định nghĩa
Say nắng, còn được gọi là tăng thân nhiệt, xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với nhiệt độ và độ ẩm kéo dài, dẫn đến nhiệt độ bên trong tăng cao đến mức nguy hiểm.
Điều này xảy ra vì cơ thể hấp thụ nhiều nhiệt hơn mức nhiệt có thể giải phóng, đặc biệt là khi mồ hôi không thể bốc hơi đúng cách do độ ẩm trong không khí cao.
Say nắng so với say nắng
Say nắng thường bị nhầm lẫn với say nắng, nhưng hai loại này khác nhau. Say nắng là kết quả của việc tiếp xúc trực tiếp và kéo dài với ánh nắng mặt trời, đặc biệt là ảnh hưởng đến vùng đầu, khiến nhiệt độ cơ thể tăng nhanh, kèm theo đỏ da và kích ứng mắt. Tuy nhiên, say nắng có thể xảy ra ngay cả khi không tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, do môi trường ấm áp và ẩm ướt.
Nguyên nhân gây say nắng
Yếu tố môi trường
Những yếu tố chính góp phần gây say nắng bao gồm nhiệt độ cao, độ ẩm cao và luồng không khí kém. Những yếu tố này kết hợp lại tạo ra tình trạng cơ thể khó tự làm mát hiệu quả.
Nhóm nguy cơ
Những người có nguy cơ cao hơn bao gồm trẻ nhỏ, người lớn tuổi, người bị mất nước, người mắc bệnh tim hoặc phải hoạt động thể chất cường độ cao trong thời tiết nóng bức.
Nhận biết các triệu chứng say nắng
Dấu hiệu thường gặp
- Buồn nôn
- Đau đầu
- Nhiệt độ cơ thể tăng cao
- Chuột rút cơ bắp
- Ngất xỉu
- Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể lú lẫn hoặc mất ý thức
Các dấu hiệu bổ sung khi tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời
Da đỏ, phồng rộp và khó chịu ở mắt cũng có thể xảy ra nếu tình trạng này do tiếp xúc lâu với ánh nắng mặt trời.
Thời gian và quá trình hồi phục
Khác nhau tùy từng cá nhân
Thời gian hồi phục phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và tình trạng sức khỏe của mỗi người. Đối với một số người, các triệu chứng có thể kéo dài một hoặc hai ngày, trong khi ở những nhóm dễ bị tổn thương như người già hoặc trẻ sơ sinh, ngay cả say nắng nhẹ cũng có thể nghiêm trọng và kéo dài hơn.
Phục hồi điển hình
Nhìn chung, hầu hết bệnh nhân sẽ hồi phục hoàn toàn trong vòng 24 đến 48 giờ mà không để lại di chứng lâu dài, nếu được chăm sóc kịp thời.
Các bước cần thực hiện khi bị say nắng
Hành động ngay lập tức
Chuyển người bệnh đến nơi râm mát, thông thoáng. Nếu họ cảm thấy choáng váng, hãy đặt họ nằm xuống, kê cao chân. Cho họ uống nước mát từng ngụm nhỏ.
Khi nào cần tìm kiếm sự trợ giúp y tế
Nếu các triệu chứng không cải thiện trong vòng 30 phút hoặc nếu người bệnh có biểu hiện lú lẫn, mất ý thức hoặc các triệu chứng nghiêm trọng, cần được hỗ trợ chuyên môn khẩn cấp.
Những điều cần tránh khi bị say nắng
Không dùng thuốc lợi tiểu hoặc chất kích thích
Tránh đồ uống có chứa caffeine hoặc các chất làm tăng bài tiết mồ hôi, vì những chất này làm tình trạng mất nước trở nên trầm trọng hơn.
Tránh các phương pháp làm mát mạnh
Không sử dụng các loại dầu xoa có cồn hoặc tắm nước lạnh nhanh vì chúng có thể gây sốc hoặc tổn thương da.
Không được tự ý dùng thuốc hạ sốt không kê đơn nếu không có chỉ định của bác sĩ
Thuốc hạ sốt trong các trường hợp khác không có tác dụng hạ sốt và có thể gây hại cho các cơ quan như gan và thận nếu dùng không cần thiết.
Phòng ngừa say nắng
Hạn chế tiếp xúc với nắng
Tránh các hoạt động ngoài trời vào những giờ nắng nóng cao điểm, thường là từ cuối buổi sáng đến giữa buổi chiều.
Duy trì thông gió
Đảm bảo không gian trong nhà được thông thoáng bằng quạt hoặc điều hòa nhiệt độ được đặt ở mức thoải mái khoảng 23-24°C. Tránh di chuyển thường xuyên giữa môi trường nóng và lạnh để tránh gây áp lực lên cơ thể.
Mặc trang phục phù hợp
Chọn chất liệu vải nhẹ, thoáng khí như cotton hoặc vải lanh, và chọn màu sáng để phản xạ nhiệt.
Chống nắng
Tăng dần thời gian tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, luôn sử dụng kem chống nắng có độ bảo vệ cao và ở trong bóng râm khi có thể.
Bù nước và chế độ ăn uống
Uống nhiều nước, bao gồm cả đồ uống giàu khoáng chất nếu cần. Chú trọng chế độ ăn nhiều trái cây và rau củ tươi để hỗ trợ sức khỏe tổng thể và bù nước.
Say nắng ở trẻ nhỏ
Tăng nguy cơ mắc bệnh
Trẻ em dưới hai tuổi đặc biệt dễ bị tổn thương do hệ thống điều hòa nhiệt độ chưa hoàn thiện.
Dấu hiệu cần chú ý
- Nhiệt độ tăng trên 40°C
- Nôn mửa và buồn nôn
- Da khô hoặc đổ mồ hôi quá nhiều
- Thở nhanh
- Bồn chồn và cáu kỉnh
- Yếu cơ và chuột rút
- Có thể co giật hoặc ngất xỉu
Ứng phó khẩn cấp
Nếu xuất hiện các triệu chứng này, hãy ngay lập tức đưa trẻ đến nơi mát mẻ, râm mát và thông thoáng. Đặt trẻ nằm xuống, kê cao chân và làm mát cơ thể bằng khăn ẩm hoặc khăn quấn nước mát. Cho trẻ uống nước từng ít một nếu trẻ còn tỉnh táo.
Khi nào cần gọi cấp cứu?
Nếu không thấy cải thiện hoặc xuất hiện co giật, mất ý thức hoặc lú lẫn, hãy nhanh chóng tìm kiếm dịch vụ cấp cứu.
Tóm tắt
Say nắng là một tình trạng nghiêm trọng phát sinh do tiếp xúc với nhiệt độ và độ ẩm quá mức. Việc nhận biết sớm các triệu chứng, ứng phó đúng cách và áp dụng các biện pháp phòng ngừa có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ. Những người dễ bị tổn thương, bao gồm trẻ nhỏ và người cao tuổi, cần được chăm sóc đặc biệt trong thời tiết nắng nóng. Việc tuân thủ các hướng dẫn của chuyên gia y tế sẽ giúp bạn có trải nghiệm an toàn và thoải mái hơn trong những mùa nóng.
Bằng cách hiểu rõ nguyên nhân và thực hiện các bước có trách nhiệm, mọi người đều có thể bảo vệ bản thân và những người khác khỏi nguy cơ say nắng.
