Bạn đã bao giờ đọc một câu trong sách mà nó cứ mãi đọng lại trong tâm trí — dù đã nhiều năm trôi qua chưa?
Đó chính là sức mạnh của văn học kinh điển.
Chúng ta đang sống trong thời đại kỹ thuật số, nơi tràn ngập nền tảng trực tuyến, mạng xã hội và trí tuệ nhân tạo, nhưng bằng cách nào đó, những cái tên như Shakespeare, Austen hay Orwell vẫn luôn hiện diện trong các cuộc trò chuyện, trường học, thậm chí cả phim ảnh hiện đại. Vậy tại sao những cuốn sách cũ kỹ ấy vẫn còn giá trị? Hãy cùng khám phá cách mà văn học kinh điển tiếp tục định hình văn hóa hiện đại và ý nghĩa thật sự của nó đối với chúng ta.
Hãy nghĩ về bộ phim hoặc chương trình gần đây bạn vừa xem. Có phải trong đó có một mối tình bị cấm đoán, một cuộc đấu tranh giành tự do hay một anh hùng đầy khuyết điểm trên hành trình tự khám phá? Rất có thể, nó đã vay mượn cảm hứng từ văn học kinh điển. Ví dụ, Đấu Trường Sinh Tử chịu ảnh hưởng từ 1984 của Orwell và cả những huyền thoại Hy Lạp cổ đại. Bridgerton lại gợi nhớ đến thế giới của Jane Austen. Những câu chuyện ấy không chỉ được kể lại, mà được tái tạo. Các tác phẩm kinh điển đã đặt nền tảng cảm xúc và đạo đức mà người kể chuyện hiện đại vẫn tiếp tục dựa vào cho đến hôm nay.
Những nhân vật như Hamlet, Elizabeth Bennet hay Jay Gatsby không hề “lỗi thời” — họ vẫn rất thật. Bởi vì những gì họ trải qua — về bản sắc, tình yêu, khát vọng và xã hội — cũng chính là những điều chúng ta vẫn đang đối mặt. Họ có thể sống ở những thế kỷ khác, nhưng sự thật cảm xúc mà họ đối diện là vĩnh cửu. Ta nhận ra một phần của chính mình trong họ, và qua đó, ta soi chiếu lại giá trị, lựa chọn và bản chất con người của chính mình.
Văn học kinh điển không chỉ đáng nhớ vì nội dung, mà còn vì cách thể hiện. Những câu nói nổi tiếng như “To be or not to be” (Tồn tại hay không tồn tại) hay “It is a truth universally acknowledged...” (Đó là một chân lý được thừa nhận rộng rãi...) đã trở thành một phần của ngôn ngữ hàng ngày. Những tác phẩm này định hình cách chúng ta diễn đạt ý tưởng, cảm xúc và lập luận. Chúng cũng cho thấy sức mạnh của ngôn từ khi được sử dụng một cách tinh tế và có chủ đích. Ngay cả ngày nay, ta vẫn dùng những trích dẫn ấy để nhấn mạnh quan điểm hay thêm sắc thái cho lời nói của mình.
Nhiều tác phẩm kinh điển buộc ta phải suy ngẫm sâu sắc. Trại Súc Vật và 1984 của George Orwell khiến ta đặt câu hỏi về quyền lực và sự thật. Giết Con Chim Nhại của Harper Lee mở ra những góc nhìn về công lý và lòng trắc ẩn. Những câu chuyện ấy không chỉ để giải trí, mà còn khiến ta tạm dừng và suy nghĩ lại điều gì là đúng, điều gì là sai. Cho đến ngày nay, chúng vẫn được giảng dạy trong trường học, được thảo luận trong các câu lạc bộ sách — không chỉ để rèn kỹ năng đọc, mà để trò chuyện về cuộc sống.
Các nhà văn, nhạc sĩ, nhà làm phim và nghệ sĩ thường tìm đến văn học kinh điển để lấy cảm hứng. Album Lemonade của Beyoncé có trích dẫn thơ của Warsan Shire — một nhà thơ gốc Somali ở Anh, người thường xuyên khai thác các chủ đề kinh điển. Những bộ phim như 10 Điều Em Ghét Ở Anh là phiên bản hiện đại của các vở kịch Shakespeare. Thậm chí truyện tranh và tiểu thuyết minh họa ngày nay cũng đang tái hiện lại những tác phẩm kinh điển cho thế hệ trẻ. Chu trình sáng tạo này giúp văn học kinh điển tiếp tục sống, thay đổi và thích nghi với thời đại.
Dù ta không sống ở nước Anh thế kỷ 19 hay trong những thế giới tương lai u ám, nhưng những câu hỏi cảm xúc và xã hội mà văn học kinh điển đặt ra vẫn còn nguyên giá trị. Chúng khiến ta phải suy nghĩ — về tình yêu, công bằng, quyền lực, sự trung thực và về chính bản thân ta trong bức tranh lớn hơn của cuộc sống. Khi đọc lại những câu chuyện ấy, ta nhìn thấy rõ hơn tấm gương phản chiếu xã hội và con người của chính mình.
Bạn đã bao giờ bất ngờ bị lay động bởi một tiểu thuyết kinh điển hoặc thậm chí một bộ phim hiện đại lấy cảm hứng từ đó chưa? Nhân vật hay câu chuyện nào đã để lại ấn tượng sâu sắc trong bạn?
Hãy cùng chia sẻ. Những cuốn sách ấy có thể được viết cách đây hàng trăm năm, nhưng tiếng nói của chúng vẫn vang vọng trong tâm trí ta và trong những câu chuyện chúng ta kể ngày hôm nay. Chúng ta không đọc văn học kinh điển chỉ để học lịch sử — mà để hiểu hiện tại.