Giữ cho mình hiểu rõ về sức khỏe bản thân là một trong những thói quen tốt nhất mà bạn có thể rèn luyện. Và việc hiểu cách cơ thể duy trì nhiệt độ chính là công cụ hữu ích giúp bạn nhận ra khi nào cơ thể có dấu hiệu bất thường.
Chỉ số tưởng chừng đơn giản này thực ra là thước đo phản ánh cách cơ thể hoạt động. Dưới đây là phần giải thích rõ ràng về nhiệt độ cơ thể bình thường, nguyên nhân gây dao động, và khi nào bạn nên đi khám.
Nhiệt Độ Cơ Thể Bình Thường Là Bao Nhiêu?
Phạm Vi Chuẩn Cho Người Lớn Và Trẻ Em
Đối với hầu hết mọi người, nhiệt độ cơ thể bình thường nằm trong khoảng 36°C – 37,2°C. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nhiệt độ thường cao hơn một chút, khoảng 37°C. Khoảng nhiệt này giúp cơ thể duy trì các chức năng quan trọng như hoạt động của enzyme, lưu thông máu và trao đổi chất tế bào.
Đo Nhiệt Độ: Ngoài Da Và Bên Trong
Vị trí đo ảnh hưởng lớn đến kết quả. Các phép đo ngoài da như dưới nách hoặc ở bẹn thường thấp hơn khoảng 0,5°C so với các phép đo bên trong cơ thể (bằng miệng, hậu môn hoặc tai). Để có kết quả chính xác, nên nghỉ ít nhất 30 phút trước khi đo nhiệt độ.
Cơ Thể Duy Trì Sự Ổn Định Như Thế Nào?
Cơ thể có hệ thống điều hòa tự nhiên giúp nhiệt độ luôn ở mức ổn định. Khi nhiệt độ tăng, mạch máu dưới da giãn nở và mồ hôi tiết ra để làm mát cơ thể. Khi nhiệt độ giảm, mạch máu co lại và cơ thể run rẩy để giữ nhiệt.
Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Nhiệt Độ Cơ Thể
Biến Động Hormone
Ở những người có chu kỳ kinh nguyệt, thay đổi hormone có thể khiến nhiệt độ cơ thể tăng từ 0,2 đến 0,5°C. Sự dao động này xảy ra vào một số giai đoạn nhất định trong chu kỳ và hoàn toàn bình thường.
Thời Điểm Trong Ngày
Nhiệt độ cơ thể dao động theo nhịp sinh học. Buổi sáng sớm, thân nhiệt thường thấp hơn, và tăng dần vào buổi chiều do hoạt động trao đổi chất.
Căng Thẳng Và Cảm Xúc
Cảm xúc mạnh như lo lắng, sợ hãi hoặc phấn khích có thể làm tăng thân nhiệt tạm thời. Những người nhạy cảm có thể thấy thân nhiệt thay đổi tới 0,5°C trong những tình huống này.
Tăng Nhiệt Sau Khi Ăn
Sau bữa ăn, cơ thể tạo nhiệt để hỗ trợ tiêu hóa — hiện tượng này gọi là nhiệt sinh sau ăn (postprandial thermogenesis). Do đó, nhiệt độ cơ thể tăng nhẹ là hoàn toàn tự nhiên.
Hoạt Động Thể Chất
Tập thể dục hoặc vận động mạnh sẽ khiến nhiệt độ cơ thể tăng đáng kể. Trong lúc hoạt động gắng sức, cơ thể có thể đạt tới 39–40°C. Vì vậy, nên chờ một lúc sau khi tập thể dục rồi mới đo nhiệt độ để tránh kết quả sai lệch.
Khi Nhiệt Độ Là Dấu Hiệu Sức Khỏe
Sốt
Khi thân nhiệt tăng, đó có thể là dấu hiệu cơ thể đang phản ứng với bệnh lý, đặc biệt là nhiễm trùng. Sốt giúp tăng khả năng miễn dịch, khiến môi trường trong cơ thể không thuận lợi cho vi khuẩn và virus phát triển. Ví dụ, các bệnh cảm cúm theo mùa thường gây sốt nhẹ đến cao, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên.
Giữ Nhiệt Quá Mức
Khi cơ thể không thể tỏa nhiệt đúng cách, nhiệt độ có thể vượt quá 40°C. Tình trạng này, thường do ở lâu trong môi trường nóng, có thể nguy hiểm và cần được xử lý ngay. Theo Mayo Clinic, đây cũng có thể là dấu hiệu của bệnh cường giáp – khi tuyến giáp hoạt động quá mức.
Thân Nhiệt Thấp
Khi nhiệt độ cơ thể giảm xuống dưới 35°C (đặc biệt khi đo bên trong), đó có thể là dấu hiệu hạ thân nhiệt (hypothermia). Nguyên nhân có thể do tiếp xúc lâu với thời tiết lạnh, kiệt sức nghiêm trọng, hoặc bệnh lý ảnh hưởng đến khả năng điều hòa thân nhiệt. Theo Johns Hopkins Medicine, tình trạng này cũng có thể xảy ra trong một số trường hợp cấp cứu y tế nghiêm trọng.
Làm Gì Khi Nhiệt Độ Cơ Thể Tăng Cao?
Khi Nào Cần Hành Động
Nếu thân nhiệt vượt mức bình thường mà không có lý do rõ ràng như tập thể dục hoặc thời tiết nóng, đó có thể là dấu hiệu nhiễm trùng hoặc rối loạn sức khỏe. Khi đó, nên gặp bác sĩ để được chẩn đoán chính xác. Các xét nghiệm như xét nghiệm máu, lấy mẫu họng hoặc nước tiểu có thể giúp xác định nguyên nhân gây thay đổi nhiệt độ.
Biện Pháp Đơn Giản
Trong lúc chờ kết quả, bạn có thể uống đủ nước, nghỉ ngơi và theo dõi triệu chứng khác. Không nên tự ý dùng thuốc hạ sốt hoặc kháng sinh nếu chưa có chỉ định, để tránh gây biến chứng không cần thiết.
Kết Luận
Nhiệt độ cơ thể không chỉ là con số hiển thị trên nhiệt kế mà nó là chỉ báo quan trọng cho tình trạng sức khỏe của bạn. Với những ai trân trọng sự hiểu biết và cân bằng, việc nắm rõ cách cơ thể thay đổi nhiệt độ sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn hơn trong việc chăm sóc bản thân. Hãy ghi nhớ những thông tin này và sử dụng chúng để chủ động bảo vệ sức khỏe, luôn đi trước một bước trên hành trình sống khỏe của mình.
