Bạn đã bao giờ tự hỏi liệu cây cối có thể "nghe thấy" thế giới xung quanh không?

Nghe như một ý tưởng bước ra từ phim khoa học viễn tưởng, nhưng những năm gần đây, các nhà khoa học đã tìm thấy những manh mối thú vị cho thấy cây thật sự có thể phản ứng với âm thanh theo những cách hoàn toàn bất ngờ.

Hôm nay, chúng ta sẽ cùng khám phá khả năng phi thường này. Hãy cùng tìm hiểu cách cây cảm nhận âm thanh, lý do tại sao chúng làm vậy, và điều đó có thể thay đổi cách chúng ta chăm sóc những người bạn xanh của mình ra sao.

Hiểu về hệ cảm nhận của thực vật

Chúng ta thường nghĩ cây chỉ là sinh vật thụ động, chỉ biết hấp thụ ánh sáng và nước. Nhưng thực tế, chúng rất nhạy cảm với môi trường xung quanh chỉ là theo cách rất khác con người hay động vật.

Dù không có tai, cây vẫn sở hữu những tế bào và cấu trúc có thể phát hiện rung động từ môi trường. Khi sóng âm truyền qua không khí hoặc các bề mặt như đất, chúng tạo ra những rung động cơ học li ti. Những rung động này được các tế bào thực vật "cảm nhận" và kích hoạt những phản ứng cụ thể.

Thực tế, một nghiên cứu của Đại học Tây Úc cho thấy rễ cây có thể mọc hướng về âm thanh của nước chảy, ngay cả khi tại đó chưa có độ ẩm. Điều này gợi ý rằng cây đang sử dụng âm thanh như một công cụ để xác định nguồn tài nguyên.

Tại sao cây phản ứng với âm thanh?

Bạn có thể thắc mắc: Vì sao cây lại cần "nghe"? Thì ra, khả năng này mang lại cho chúng nhiều lợi thế sinh tồn trong tự nhiên.

1. Tìm nước: Như đã nói ở trên, rễ cây có thể phát hiện âm thanh của nước chảy, từ đó hướng sự phát triển đến nơi có độ ẩm cao.

2. Phòng vệ trước kẻ ăn lá: Một số nghiên cứu cho thấy cây có thể tăng sản sinh chất phòng vệ khi nghe âm thanh của sâu bướm đang nhai lá. Nói cách khác, chúng "nghe thấy" mối nguy đang tới gần và chuẩn bị sẵn sàng!

3. Giao tiếp và hợp tác: Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy âm thanh có thể đóng vai trò trong giao tiếp giữa cây. Một số cây phát ra tiếng "nhấp" siêu âm, và có thể những cây khác cũng "nghe" được dù lĩnh vực nghiên cứu này còn khá mới mẻ.

Những thí nghiệm đầy thú vị

Một trong những nghiên cứu gây tiếng vang nhất về khả năng "nghe" của cây là: các nhà khoa học cho cây cà chua và đậu tiếp xúc với âm thanh của những cây đang "căng thẳng" (ghi lại khi cây bị cắt hoặc thiếu nước). Kết quả? Những cây khỏe mạnh bắt đầu thay đổi hành vi chúng đóng các khí khổng (những lỗ nhỏ trên lá) và kích hoạt hệ thống phòng vệ hóa học.

Một thí nghiệm khác sử dụng nhiều tần số âm thanh khác nhau để quan sát phản ứng của cây. Kết quả cho thấy không phải âm thanh nào cũng gây phản ứng giống nhau. Cây đặc biệt nhạy cảm với rung động tần số thấp gần giống với tiếng nước chảy hay côn trùng đến gần.

Cách chúng ta có thể áp dụng kiến thức này

Vậy điều này có ý nghĩa gì với những ai yêu cây và muốn chúng phát triển khỏe mạnh? Việc bật nhạc cổ điển cho cây nghe nghe thì đáng yêu thật, nhưng các nhà khoa học vẫn chưa thể khẳng định âm nhạc có tác động trực tiếp đến sự phát triển của cây.

Tuy nhiên, hiểu rằng cây nhạy cảm với âm thanh và rung động có thể giúp ta tạo ra môi trường hỗ trợ tốt hơn:

• Hạn chế rung động mạnh từ máy móc quanh những cây nhạy cảm

• Xem xét vị trí đặt loa hay thiết bị gây tiếng động gần vườn cây trong nhà

• Khám phá việc sử dụng âm thanh nhẹ bởi một số nhà kính ghi nhận tần số thấp giúp tăng trưởng ở một số cây trồng

Đây là lĩnh vực nghiên cứu đầy hứa hẹn, có thể thay đổi cách ta thiết kế vườn trong nhà và cả mô hình nông nghiệp quy mô lớn trong tương lai.

Tương lai của nghiên cứu về "thính giác thực vật"

Chúng ta mới chỉ bắt đầu hiểu được sự phức tạp của hệ cảm nhận thực vật. Những chuyên gia như tiến sĩ Monica Gagliano người tiên phong trong ngành sinh học âm thanh thực vật tin rằng cây sử dụng âm thanh một cách tinh vi hơn nhiều so với những gì chúng ta tưởng tượng.

Cần thêm nhiều nghiên cứu nghiêm ngặt để khám phá hết tiềm năng của khả năng này. Liệu một ngày nào đó, nông dân có thể dùng âm thanh để tăng năng suất hoặc xua đuổi sâu bệnh tự nhiên? Liệu rằng "liệu pháp âm thanh" có trở thành một phần của việc chăm sóc cây chuyên nghiệp? Những câu hỏi ấy chính là động lực cho khoa học tiếp tục tiến bước.

Hãy tiếp tục cùng nhau khám phá!

Thật kỳ diệu khi nghĩ rằng những cái cây trong nhà hay trong vườn của bạn có thể đang "lắng nghe" thế giới quanh chúng theo những cách ta chưa từng ngờ đến?

Chúng tôi mong bạn luôn giữ tinh thần tò mò và tiếp tục khám phá thế giới bí ẩn của thực vật. Lần tới khi bạn tưới cho cây dương xỉ yêu quý hay ngắm nhìn một đóa hồng nở rộ, hãy nhớ có cả một tầng cảm nhận đang diễn ra mà chúng ta chỉ vừa mới chạm tới.

Bạn đã bao giờ thử trò chuyện hay bật nhạc cho cây nghe chưa? Hãy chia sẻ câu chuyện hoặc suy nghĩ của bạn với chúng tôi nhé!