Chúng ta thường nghe nói về các loài sứa khác nhau và sự bí ẩn của chúng, nhưng có một loài sứa đã lan nhanh trên khắp các đại dương của thế giới: sứa đốm Úc.

Có nguồn gốc từ Thái Bình Dương phía Tây, từ Úc đến Nhật Bản, loài sứa này đã xuất hiện ở nhiều khu vực ngoài môi trường sống tự nhiên, ảnh hưởng đáng kể đến đời sống sinh vật biển địa phương.

Bài viết này sẽ khám phá cách loài sứa này lan rộng, những nguy cơ nó mang lại cho hệ sinh thái biển, và điều đó có ý nghĩa gì đối với chúng ta.

Sứa đốm Úc là gì?

Sứa đốm Úc (Phyllorhiza punctata) là một loài sứa lớn được nhận biết qua vẻ ngoài đặc trưng. Những con sứa này có thể đạt đường kính vòm lên đến 50 cm, mặc dù mẫu lớn nhất được tìm thấy ở Bắc Carolina năm 2007 đo được 72 cm. Loài sứa này còn được gọi bằng các tên khác như sứa nâu hoặc sứa đốm trắng. Chúng chủ yếu ăn các loại sinh vật phù du và phát triển mạnh trong môi trường nước ấm có độ mặn cao, mặc dù độ mặn thấp có thể ảnh hưởng đến khả năng sống sót của chúng.

Chu kỳ sống và môi trường sống của loài sứa

Chúng ta có thể hiểu chu kỳ sống của sứa đốm Úc qua hai giai đoạn chính: giai đoạn trưởng thành (medusa) và giai đoạn ấu trùng (polyp). Trong giai đoạn medusa, con đực phóng các tế bào sinh sản vào nước và con cái thu thập để thụ tinh trứng. Trứng thụ tinh phát triển thành ấu trùng, sau đó bám vào đáy biển, nơi chúng phát triển thành polyp. Các polyp này sinh sản vô tính, tạo ra những polyp mới, rồi phát triển thành medusa trưởng thành. Điều thú vị là sứa có thể sống đến 5 năm ở dạng polyp và đến 2 năm ở dạng sứa trưởng thành, tùy thuộc vào điều kiện môi trường. Những con sứa này chủ yếu được tìm thấy ở các vùng nước biển ấm áp, ôn đới, tụ tập gần bờ biển. Chúng phát triển mạnh ở những nơi có độ mặn cao nhưng có thể gặp khó khăn trong môi trường có độ mặn thấp, thường mất đi các loại tảo cộng sinh, điều cần thiết để chúng tồn tại.

Vai trò của sứa đốm Úc trong hệ sinh thái

Chúng ta cần xem xét vai trò của loài sứa này trong các hệ sinh thái biển. Sứa đốm Úc là loài ăn lọc, nghĩa là chúng dựa vào việc tiêu thụ sinh vật phù du để nuôi sống. Khi di chuyển thành đàn lớn, chúng có thể tiêu thụ một lượng lớn sinh vật phù du, làm cạn kiệt nguồn cung cấp tại địa phương. Đây chính là điều phức tạp. Việc ăn hết sinh vật phù du gián tiếp ảnh hưởng đến các loài khác phụ thuộc vào các sinh vật nhỏ bé này để sinh tồn, làm gián đoạn chuỗi thức ăn địa phương. Nói một cách đơn giản, sứa đốm Úc có thể làm thay đổi đáng kể hệ sinh thái và gây hại cho đời sống biển phụ thuộc vào sinh vật phù du.

Sự lây lan toàn cầu: Một vấn đề ngày càng lớn

Qua các năm, sứa đốm Úc đã mở rộng phạm vi của mình vượt xa các vùng nước bản địa. Loài này lần đầu được ghi nhận ở Hawaii vào năm 1945 và sau đó lan sang các khu vực như Địa Trung Hải, vịnh Mexico, vùng Caribe, và nhiều nơi khác. Chúng hiện đã xuất hiện tại các vùng ngoài tự nhiên như vịnh California, Florida và thậm chí cả phía đông Địa Trung Hải. Sự lây lan này được cho là do các hoạt động vận chuyển, khi polyp bám vào tàu hoặc được vận chuyển trong nước ballast. Việc xâm lấn của loài sứa này đã gây ra hậu quả nghiêm trọng. Chúng săn mồi các loài sinh vật biển quan trọng như tôm và cá, đe dọa các ngành thủy sản và hệ sinh thái địa phương. Tại vịnh Mexico, nơi loài sứa này có thể đạt đường kính lên đến 60 cm, chúng lọc một lượng nước khổng lồ—lên đến 50.000 lít mỗi ngày—loại bỏ sinh vật phù du và các loài khác mà cá và tôm cần để sống.

Tác động đến các ngành thủy sản địa phương

Chúng ta không thể bỏ qua các hậu quả kinh tế từ sự xâm lấn của loài sứa này. Bên cạnh việc làm xáo trộn hệ sinh thái, sứa đốm Úc đã gây tổn hại nghiêm trọng cho hoạt động đánh bắt thương mại. Chúng ăn trứng và ấu trùng của cá, tôm và tôm hùm, làm giảm số lượng các loài có giá trị thương mại. Hơn nữa, sự hiện diện của chúng trong các vùng đánh bắt đã làm tắc nghẽn lưới, hư hại thuyền và đôi khi thậm chí dẫn đến việc đóng cửa các khu vực đánh bắt. Điều này đặt ra một thách thức nghiêm trọng đối với các ngành thủy sản địa phương và sinh kế của nhiều cộng đồng

Làm thế nào để quản lý vấn đề sứa

Xử lý sự lây lan của sứa đốm Úc không phải là điều đơn giản. Sự xâm lấn của chúng đã thúc đẩy các nghiên cứu nhằm hiểu rõ chu kỳ sống, mô hình sinh sản và sự di cư của chúng. Các biện pháp như theo dõi quần thể sứa và thực hiện các quy trình vận chuyển tốt hơn để ngăn chặn sự lây lan của chúng là rất cần thiết. Ngoài ra, các chính quyền địa phương và cơ quan môi trường cần phối hợp để giảm thiểu thiệt hại sinh thái do loài sứa này gây ra.

Tương lai sẽ ra sao?

Khi chúng ta tiếp tục chứng kiến sự lan rộng của sứa đốm Úc sang nhiều khu vực, rõ ràng chúng đặt ra một thách thức độc đáo đối với cả các hệ sinh thái biển và các hoạt động con người phụ thuộc vào đại dương. Hiểu rõ hành vi của chúng và tác động của chúng lên môi trường là chìa khóa để quản lý loài xâm lấn này. Bằng cách hành động ngay bây giờ, chúng ta có thể giảm thiểu các tác động lâu dài lên đời sống biển và đảm bảo sự bền vững của đại dương. Các bạn thân mến, đại dương đang phải đối mặt với nhiều thách thức, và việc chúng ta cùng nhau cập nhật thông tin và tham gia bảo vệ sinh vật biển là điều rất quan trọng. Hãy cùng nỗ lực để bảo vệ các hệ sinh thái mong manh của hành tinh.