Hạnh phúc thường tăng lên theo độ tuổi, nhưng làm thế nào để duy trì niềm vui ấy sau tuổi 80?

Bài viết này khám phá hành trình hạnh phúc, tác động của sự lão hóa và những chiến lược để đối mặt với thử thách một cách bình thản.

Việc đạt đến cột mốc tuổi 80 mang lại cảm giác hân hoan, đây thật sự là một thành tựu đáng chúc mừng. Về thể chất, dường như không có quá nhiều khác biệt so với lúc 50 hay thậm chí 70 tuổi. Tuy nhiên, những dấu hiệu nhỏ của tuổi tác bắt đầu xuất hiện những suy nghĩ về sự hữu hạn, khả năng giảm sút, và lo lắng về những lần quên trước quên sau. Bạn bè cùng trang lứa cũng bắt đầu đối mặt với phẫu thuật đầu gối, thay khớp háng, hoặc điều trị ung thư. Câu hỏi về những lần quên lãng vụn vặt cũng nảy sinh, đây có phải là thay đổi bình thường hay là dấu hiệu sớm của chứng sa sút trí tuệ? Một người bạn 85 tuổi đã ví von khéo léo: "Khi bạn 80, cứ mỗi trạm dừng là có người rời khỏi chuyến xe".

Trong thời gian đại dịch, khi viết cuốn Silver Sparks, tôi bắt gặp một nghiên cứu chỉ ra rằng đa phần mọi người thường cảm thấy hạnh phúc hơn khi lớn tuổi. Điều này thật thú vị, bởi vì những năm 60 và 70 hóa ra lại là những thập kỷ đầy niềm vui bất ngờ. Nhận ra xu hướng chung này đã mang lại nguồn cảm hứng lớn. Tuy nhiên, bước vào tuổi 80 lại mang đến những nghi ngại—liệu niềm hạnh phúc ấy có tiếp tục kéo dài? Hay đây chỉ là phản ứng trước sự chuyển đổi nhỏ từ 79 lên 80? Có thể những định kiến nội tại về tuổi tác đang ảnh hưởng đến suy nghĩ của tôi.

Sự tò mò này đã thúc đẩy tôi quay lại nghiên cứu về hạnh phúc, với mục tiêu tìm hiểu liệu hạnh phúc có thực sự suy giảm sau tuổi 80 hay không. Nếu không, làm thế nào để duy trì cảm giác mãn nguyện bất chấp những mất mát và thách thức không thể tránh khỏi?

Đường Cong Hạnh Phúc

Trong cuốn sách The Happiness Curve: Tại sao cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn sau 50 tuổi, Jonathan Rauch mô tả một “đường cong hình chữ U” của hạnh phúc. Các nghiên cứu chỉ ra rằng hạnh phúc đạt đỉnh ở độ tuổi 20, giảm dần trong giai đoạn trung niên, chạm đáy ở khoảng 50-55 tuổi, rồi bắt đầu tăng trở lại, tạo thành một đường cong giống như nụ cười.

Nhưng điều gì xảy ra sau tuổi 80? Sách của Rauch dẫn chứng một nghiên cứu năm 2014 của Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh, khảo sát 300.000 người. Kết quả cho thấy hạnh phúc tăng trở lại sau trung niên, đạt đỉnh ở tuổi 70, và giảm dần sau “80 trở lên". Đáng chú ý, dữ liệu cắt đứt ở tuổi 80.

Một khảo sát khác từ Gallup World Poll giai đoạn 2010-2012 mang đến góc nhìn lạc quan hơn. Nghiên cứu này, thực hiện trên 160 quốc gia, cho thấy hạnh phúc tăng lên cho đến tuổi 85. Báo cáo Hạnh phúc Thế giới năm 2024 cũng chỉ ra rằng người Mỹ từ 60 tuổi trở lên xếp thứ 10 toàn cầu về mức độ hạnh phúc. Trong khi đó, người trẻ Mỹ dưới 30 tuổi lại tụt xuống vị trí thứ 62 trong tổng số 143 quốc gia.

Dù một số nghiên cứu cho rằng hạnh phúc suy giảm sau tuổi 80, xu hướng chung vẫn là tăng lên. Câu hỏi đặt ra: Làm thế nào để hạnh phúc tồn tại giữa những thay đổi và mất mát lớn?

Hạnh phúc dù gian khó

Những cuộc trò chuyện với tám người bạn, bao gồm hai người vừa được chẩn đoán mắc bệnh mãn tính, mang lại nhiều góc nhìn về cách vượt qua thử thách ở tuổi xế chiều. Các cách tiếp cận của họ bao gồm:

- Chấp nhận thực tế, thường lấy cảm hứng từ lời cầu nguyện bình an.

- Sống trọn vẹn với hiện tại.

- Tìm niềm an ủi trong thiên nhiên, dù là qua cảnh sắc ngoài trời hay cây xanh trong nhà.

- Nuôi dưỡng lòng biết ơn.

- Dựa vào sự hỗ trợ và niềm vui từ gia đình, bạn bè.

- Tham gia các hoạt động sáng tạo.

- Giúp đỡ người khác.

Thực hiện những ước mơ đã từng bị bỏ lỡ.

Những chia sẻ cá nhân này trùng khớp với các phát hiện học thuật. Laura Carstensen tại Đại học Stanford đã chỉ ra rằng khi con người gần đến giai đoạn cuối đời, họ tập trung nhiều hơn vào những điều thực sự quan trọng. Nghiên cứu của bà cũng nhấn mạnh rằng người lớn tuổi thường ưu tiên các thông tin và trải nghiệm tích cực.

Dù tuổi tác mang lại những khó khăn, nó cũng làm tăng khả năng cảm nhận vẻ đẹp cuộc sống. Sự nhạy bén này khơi dậy lòng biết ơn, sự trân trọng, và khả năng phục hồi.

Lòng biết ơn là một chiến lược hiệu quả để đối mặt với khó khăn. Trong những ngày u ám, khi cảm giác tiêu cực xuất hiện, hãy tập trung vào những điều tích cực: vẫn còn sống, có sức khỏe tương đối tốt, được ăn no mặc ấm, và có gia đình, bạn bè bên cạnh. Nhận ra rằng hy vọng và hạnh phúc vẫn còn có thể đạt được sau tuổi 80, điều này củng cố niềm tin rằng tuổi già có thể mang lại niềm vui và sự mãn nguyện sâu sắc.