Kemençe cổ điển là một nhạc cụ có dây cổ xưa phổ biến chủ yếu ở Hy Lạp và vùng Balkan

Tên gọi "kemençe" bắt nguồn từ tiếng Ba Tư "کمانچه", có nghĩa là "cung", phản ánh mối quan hệ của nó với cây vĩ, vì nó được chơi bằng cách kéo vĩ qua dây đàn.

So với các nhạc cụ có cung khác từ nhiều vùng khác nhau, kemençe cổ điển nhỏ, khoảng bằng một bàn tay, với hình dáng quả lê hoặc hình trái tim. Mặc dù có vẻ ngoài tinh tế và nhỏ gọn, âm thanh của nó có khả năng biểu cảm sâu sắc, có thể vừa mềm mại vừa du dương hoặc táo bạo và mạnh mẽ.

Kemençe cổ điển thường gắn liền với nhạc cổ điển Ottoman, đặc biệt là trong nhạc cung đình. Vào thời điểm đó, nó không chỉ là một phần của dàn nhạc mà còn được sử dụng như một nhạc cụ độc tấu. Âm thanh của kemençe rất độc đáo, cộng hưởng cùng giọng hát để truyền tải nhiều cung bậc cảm xúc.

Điều này khiến nó trở thành nhạc cụ thiết yếu trong nhiều nghi lễ, lễ hội và biểu diễn truyền thống. Mặc dù phạm vi của nó có hạn, nhưng những người chơi có kỹ năng có thể cho ra nhiều giai điệu và nhịp điệu, tạo nên kết cấu âm nhạc phong phú.

Không giống như các nhạc cụ dây phương Tây, nơi các ngón tay được sử dụng trực tiếp trên dây đàn, người chơi kemençe sử dụng móng tay để nhấn dây đàn, tạo cho nhạc cụ âm thanh tinh tế và rõ nét hơn.

Kemençe cổ điển thường có ba dây. Các phiên bản đầu tiên sử dụng dây ruột, trong khi các phiên bản hiện đại thường sử dụng dây kim loại hoặc dây nylon. Thân đàn được làm bằng gỗ cứng và cây vĩ ngắn hơn một chút so với cây vĩ cầm phương Tây.

Âm thanh được hình thành từ sự tương tác giữa cây vĩ và dây đàn, nhưng đó không đơn thuần là kỹ thuật mà còn là cách thể hiện cảm xúc. Với các kỹ thuật kéo vĩ và bấm dây đa dạng, người chơi có thể tạo nên những biến đổi tinh tế giữa các nốt nhạc, mang lại một trải nghiệm âm nhạc đầy chiều sâu và sức hút.

Mặc dù kemençe cổ điển không phổ biến trong âm nhạc hiện đại như các nhạc cụ dây khác, nhưng nó vẫn giữ một vị trí quan trọng trong âm nhạc truyền thống ở Hy Lạp.

Trong hệ thống âm nhạc Makam, kemençe đóng một vai trò không thể thay thế, có khả năng tạo ra các cấu trúc phức tạp mang tính vi mô âm vực, điều mà nhiều nhạc cụ phương Tây khó có thể đạt được.

Trong âm nhạc truyền thống Hy Lạp, kemençe hòa quyện với các điệu nhảy địa phương, khi nhịp điệu và giai điệu của nó thường đồng điệu với những bước chân của vũ công, tạo nên một sự kết hợp hài hòa giữa âm nhạc và vũ đạo.

Các nhạc sĩ đương đại đang dần đưa kemençe cổ điển vào âm nhạc hiện đại, khám phá những cách để kết hợp nhạc cụ cổ xưa này với các phong cách đương đại. Quá trình này không chỉ bảo tồn giá trị văn hóa của kemençe mà còn thổi luồng sinh khí mới vào nó.

Âm thanh của nó có thể hòa quyện với âm nhạc điện tử để tạo nên sự giao thoa giữa các yếu tố hiện đại và cổ điển, hoặc có thể được sử dụng như một nhạc cụ độc tấu để truyền tải sự phong phú của các loại nhạc cụ cổ xưa.

Hơn nữa, quá trình chế tác một cây kemençe cổ điển cũng là một hình thức nghệ thuật. Mỗi chiếc đều được làm thủ công, tỉ mỉ đến từng bước, từ việc lựa chọn gỗ đến lắp dây đàn. Theo truyền thống, nghề thủ công này đã được truyền qua nhiều thế hệ gia đình, bảo tồn bản chất cổ xưa của nhạc cụ.

Mặc dù lịch sử của cây kemençe cổ điển trải dài hàng thế kỷ, nhưng nó vẫn là báu vật được nhiều nhạc sĩ trân trọng. Nó đóng vai trò là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại và tượng trưng cho việc bảo tồn các truyền thống văn hóa.

Ở Hy Lạp, âm thanh của nhạc cụ này vẫn vang vọng, như thể thời gian giãn ra trong giai điệu, đan xen lịch sử với hiện tại.

Qua quá trình không ngừng phát triển và đổi mới, kemençe cổ điển đại diện cho văn hóa truyền thống đồng thời đã dần tìm được vị trí riêng trong thế giới âm nhạc hiện đại. Âm sắc độc đáo và khả năng thể hiện cảm xúc phong phú giúp nó giữ vững nét riêng biệt trong bức tranh âm nhạc luôn biến đổi.