Sứa là những loài động vật không xương sống đầy cuốn hút—chúng thuộc nhóm động vật ngành thích ty bào (Cnidaria).
Họ hàng gần gũi của sứa bao gồm san hô và hải quỳ. Chúng hiện diện với vô vàn hình dáng, màu sắc và kích thước rực rỡ, tạo nên vẻ đẹp kỳ diệu của đại dương.
Sứa trông như thế nào?
"Sứa có cấu trúc mềm mại và giống như thạch", Miranda Lowe CBE, nhà phụ trách chính về bộ môn Động vật giáp xác và Ngành Thích ty bào , giải thích.
Chúng có cơ thể hình chuông, các xúc tu rủ xuống và một miệng nằm ở mặt dưới. Đa số sứa có đường kính từ 2 đến 40 cm, nhưng một số loài có thể vượt quá 2 mét, với các xúc tu còn kéo dài hơn nữa.
Giải phẫu sứa
Sứa có đối xứng tỏa tròn, nghĩa là cơ thể chúng có thể được chia đối xứng như các múi cam. Dù không có xương, não, tim, hay máu, sứa vẫn sở hữu một mạng lưới thần kinh để xử lý thông tin cảm giác như ánh sáng, nhiệt độ, và thành phần hóa học của nước.
Các loài sứa và phân loại
Sứa thuộc nhóm Medusozoa, được chia thành bốn lớp:
Sứa (Scyphozoa)
Khoảng 200 loài thuộc nhóm này. Đa số là sứa tự do bơi lội với hình dáng medusa đặc trưng.
Sứa hộp (Cubozoa)
Còn được gọi là sứa hộp, 45 loài trong nhóm này có nọc độc và khả năng bơi lội xuất sắc. Sứa hộp Úc (Chironex fleckeri), loài lớn nhất, có thể bơi với tốc độ 5 cm/giây.
Lớp Thủy tức (Hydrozoa)
Với hơn 3.600 loài, sứa trong nhóm này thường nhỏ hơn và giai đoạn polyp (ấu trùng) của chúng nổi bật hơn.
Sứa có cuống (Staurozoa)
Sứa cuống trông giống hải quỳ, chúng bám vào các bề mặt như đá và rong biển thay vì trôi nổi.
Di chuyển và chế độ ăn uống
Sứa di chuyển như thế nào?
Sứa trôi theo các dòng hải lưu nhưng có thể co bóp cơ thể để tự đẩy mình đi, dù khá yếu ớt. Các cơn bão thường khiến chúng mắc cạn thành từng đàn lớn trên bãi biển.
Sứa ăn gì?
Sứa sử dụng các tế bào châm để bắt mồi, sau đó đưa thức ăn vào miệng bằng cách dùng các tua miệng. Chế độ ăn của chúng bao gồm cá nhỏ, động vật giáp xác và tảo. Các loài săn mồi lớn hơn như rùa biển và cá mặt trời thường ăn sứa, và một số loài sứa thậm chí còn được coi là món đặc sản ở Đông Á.
Những đặc điểm thú vị của sứa
Khả năng chích
Xúc tu của sứa chứa các tế bào chích (nematocyte), hoạt động như những chiếc lao tí hon để tiêm độc tố. Mặc dù vết chích có thể gây đau đớn, nhưng không phải tất cả đều nguy hiểm cho con người. Nhiệt (thay vì đá lạnh) thường được khuyên dùng để giảm đau.
Khả năng phát quang sinh học
Một số loài sứa có thể tự tạo ánh sáng, làm tăng vẻ đẹp huyền ảo của chúng.
Sứa bất tử
Loài sứa bất tử (Turritopsis dohrnii) có khả năng quay trở lại giai đoạn sống trước đó, khiến chúng gần như bất tử về mặt sinh học.
Tác động đến môi trường
Hiện tượng sứa nở hoa
Hiện tượng "nở hoa" hay sự tập trung số lượng lớn sứa thường do tình trạng đánh bắt quá mức và ô nhiễm giàu dinh dưỡng, gây xáo trộn hệ sinh thái và làm hư hại các thiết bị máy móc.
Biến đổi khí hậu và ô nhiễm
Do chứa đến 95% nước, sứa rất nhạy cảm với các thay đổi trong đại dương, bao gồm cả ô nhiễm vi nhựa, thứ có thể xâm nhập vào chuỗi thức ăn thông qua chúng.
Bảo tồn và vai trò của chúng ta
Giảm thiểu việc sử dụng nhựa dùng một lần và ô nhiễm có thể giúp duy trì quần thể sứa và các hệ sinh thái phụ thuộc vào chúng, đảm bảo sự tồn tại của chúng cho các thế hệ tương lai.
