Một phát hiện thú vị vừa xuất hiện, mang đến cả thông tin lẫn sự lạc quan cho bạn.

Một cuộc nghiên cứu quy mô lớn tại Anh và Hà Lan đã hé lộ nhiều yếu tố liên quan đến suy giảm nhận thức trước tuổi 65 và điều đáng mừng là phần lớn trong số đó là những yếu tố ta hoàn toàn có thể tác động thông qua những lựa chọn thường ngày.

Quy Mô của Thách Thức

Tỷ lệ mắc:

Trên toàn thế giới, khoảng 370.000 người dưới 65 tuổi được chẩn đoán mắc chứng sa sút trí tuệ khởi phát sớm mỗi năm.

Thiết kế nghiên cứu:

Các nhà khoa học theo dõi 356.052 người trong độ tuổi 40–64, tất cả đều chưa có chẩn đoán ban đầu, với thời gian theo dõi hơn tám năm dựa trên dữ liệu từ UK Biobank.

Tỷ lệ chẩn đoán:

Có khoảng 485 người phát triển các dạng suy giảm nhận thức khởi phát sớm, tương đương khoảng 17 ca trên 100.000 người mỗi năm.

Các Yếu Tố Nguy Cơ Chính

Yếu tố di truyền:

Mang hai bản sao của alen ApoE4 — vốn được biết đến là có liên quan đến Alzheimer — làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Điều kiện xã hội và giáo dục:

Trình độ học vấn thấp và khó khăn kinh tế được xem là những yếu tố dự báo nguy cơ đáng chú ý.

Lối sống và môi trường xã hội:

Cô lập xã hội, vấn đề sức khỏe tinh thần, rối loạn sử dụng rượu, thậm chí cả việc kiêng rượu hoàn toàn đều nằm trong nhóm yếu tố nguy cơ.

Tình trạng sức khỏe:

Thiếu vitamin D, tình trạng viêm (CRP cao), lực bóp tay yếu (biểu hiện của yếu cơ), giảm thính lực, huyết áp hạ khi đứng, tiểu đường và bệnh tim đều được ghi nhận có liên quan.

Vì Sao Những Phát Hiện Này Quan Trọng

Không chỉ do gen:

Dù yếu tố di truyền có vai trò, chúng chỉ chiếm một phần nhỏ — phần lớn nguy cơ đến từ các yếu tố khác.

Khả năng phòng ngừa:

Nhiều yếu tố được xác định là hoàn toàn có thể thay đổi thông qua lối sống. Việc can thiệp đúng cách có thể giúp giảm nguy cơ một cách đáng kể.

Thay đổi góc nhìn:

Việc phát hiện rằng can thiệp sớm có hiệu quả ngay cả đối với các trường hợp khởi phát sớm đã mở ra một hướng đi mới đầy hứa hẹn.

Ý Kiến Chuyên Gia

Giáo sư David Llewellyn (Đại học Exeter):

Ông gọi đây là một bước đột phá và nhấn mạnh tầm quan trọng của sự hợp tác quốc tế cùng nguồn dữ liệu lớn.

Tiến sĩ Sebastian Köhler (Đại học Maastricht):

Ông cho biết điều gây ngạc nhiên là các yếu tố như sức khỏe tinh thần, môi trường xã hội và căng thẳng lại có ảnh hưởng mạnh ngay cả ở người trẻ.

Tiến sĩ Janice Ranson (Exeter):

Bà cho rằng những phát hiện này mở ra một “kỷ nguyên mới” cho các biện pháp phòng ngừa có mục tiêu.

Chiến Lược Giảm Thiểu Nguy Cơ

Dù các nghiên cứu chưa thử nghiệm trực tiếp các biện pháp can thiệp, các chuyên gia khuyến nghị những hướng tiếp cận đã được xác nhận rộng rãi:

Duy trì đời sống xã hội:

Kết nối với người khác giúp giảm cảm giác cô lập và căng thẳng.

Quan tâm sức khỏe tinh thần:

Tìm kiếm hỗ trợ khi có dấu hiệu buồn bã, lo âu hoặc căng thẳng.

Vận động thể chất:

Tăng cường sức mạnh, chẳng hạn như lực bóp tay — yếu tố phản ánh khả năng phục hồi của cơ thể.

Theo dõi các bệnh thường gặp:

Kiểm soát đường huyết, huyết áp, bệnh tim và tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng.

Xử lý sớm các vấn đề thính lực:

Vì điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sự tương tác xã hội và sức khỏe não bộ.

Những khuyến nghị này hoàn toàn phù hợp với hướng dẫn chăm sóc sức khỏe toàn diện, nhấn mạnh sự gắn kết giữa thể chất và tinh thần.

Tiếp Theo Là Gì?

Cần thêm nhiều nghiên cứu để xác định mức độ giảm nguy cơ khi tăng cường các yếu tố có thể thay đổi. Đồng thời, việc hiểu rõ cách các yếu tố này tương tác với nhau — chẳng hạn như mối liên hệ giữa sức khỏe tinh thần và sức khỏe thể chất — cũng rất quan trọng.

Những Suy Nghĩ Cuối Cùng

Với dữ liệu khổng lồ được tổng hợp, các nhà nghiên cứu Anh và Hà Lan đã xác định 15 yếu tố có ảnh hưởng lớn đến suy giảm nhận thức trước 65 tuổi. Với phần lớn trong số đó là có thể điều chỉnh, nghiên cứu này mang đến hy vọng rõ ràng: rủi ro hoàn toàn có thể giảm bớt. Những lựa chọn đơn giản trong học tập, sức khỏe tinh thần, khả năng vận động, kiểm soát y tế và kết nối xã hội đều có thể góp phần bảo vệ não bộ.

Nghiên cứu này định hình lại cách chúng ta hiểu về suy giảm nhận thức khởi phát sớm: nguyên nhân không chỉ nằm ở di truyền, và nhiều yếu tố hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát. Khi chủ động cải thiện giáo dục, sức khỏe tinh thần, thể lực, tình trạng y tế và sự tương tác xã hội, chúng ta mở ra một con đường phòng ngừa mới. Với kiến thức trong tay, các. bạn có thể biến hiểu biết thành hành động — hướng đến một tương lai tỉnh táo hơn, sáng suốt hơn và khỏe mạnh hơn.