Xin chào các bạn! Đã bao giờ tự hỏi vì sao lò vi sóng có thể làm nóng đồ ăn nhanh đến vậy chưa? Chỉ cần bỏ phần ăn thừa vào, nhấn vài nút, và boom — vài phút sau là bữa tối đã sẵn sàng.

Cảm giác gần như ma thuật đúng không? Nhưng thật ra, phía sau sự tiện lợi đó là một khoa học vô cùng thú vị.

Hôm nay, hãy cùng khám phá cách lò vi sóng thực sự hoạt động — bên trong chiếc hộp kim loại ấy có gì, nó làm nóng thức ăn ra sao, và vì sao nó lại khác hẳn cách nấu bằng bếp hay lò nướng truyền thống.

Lò vi sóng là gì?

Trước hết, “microwave” không chỉ là tên của chiếc lò mà nó còn là tên của một loại sóng điện từ, giống như sóng radio hay ánh sáng nhưng có tần số nhất định. Những sóng này có bước sóng tính bằng xen-ti-mét, vì vậy chúng được gọi là sóng vi ba. Lò vi sóng sử dụng loại sóng này để làm nóng thức ăn từ bên trong. Nhưng bằng cách nào? Đây mới là phần thú vị.

Magnetron: Trái tim của lò vi sóng

Bên trong mỗi lò vi sóng có một bộ phận quan trọng gọi là magnetron. Hãy tưởng tượng nó như một “đài phát sóng tí hon” ngay trong thiết bị bếp nhà bạn. Magnetron tạo ra sóng vi ba tần số cao — thường khoảng 2,45 gigahertz.

Những sóng này nảy qua lại trong khoang kim loại của lò, phản xạ lên tường và xuyên qua thức ăn. Vì khoang lò được bọc kim loại và kín, sóng không thoát ra ngoài mà tập trung hoàn toàn vào việc làm nóng đồ ăn một cách an toàn.

Lò vi sóng làm nóng thức ăn như thế nào?

Sóng vi ba làm nóng thức ăn bằng cách kích thích các phân tử nước bên trong. Phân tử nước giống như những nam châm tí hon, có đầu dương và đầu âm. Khi gặp sóng vi ba, chúng liên tục xoay đổi hướng — khoảng 2,5 tỷ lần mỗi giây!

Chuyển động siêu nhanh này tạo ra ma sát giữa các phân tử, sinh ra nhiệt. Nhiệt đó làm chín đồ ăn từ bên trong, và chính vì vậy lò vi sóng thường làm nóng nhanh hơn bếp hoặc lò nướng vốn dựa vào truyền nhiệt hoặc luân chuyển khí nóng.

Vì sao lò vi sóng không làm nóng đĩa hoặc hộp đựng?

Câu hỏi hay đấy! Sóng vi ba chủ yếu tác động vào phân tử nước và đường — nên những thực phẩm có nhiều nước sẽ nóng lên rất nhanh. Các vật liệu như thủy tinh, gốm hoặc một số loại nhựa không chứa phân tử nước, vì vậy chúng không hấp thụ sóng vi ba nhiều và hầu như không nóng lên (dù thức ăn bên trong có nóng).

Ngược lại, kim loại phản xạ sóng vi ba, nên không nên cho kim loại vào lò — nó có thể gây tóe lửa hoặc làm hỏng thiết bị.

Vì sao thức ăn đôi khi nóng không đều?

Bạn từng thấy thức ăn nóng chỗ này nhưng lạnh chỗ kia? Điều này xảy ra vì sóng vi ba nảy qua lại trong khoang lò và tạo nên các điểm nóng – điểm lạnh, nơi năng lượng tập trung nhiều hoặc bị triệt tiêu.

Để khắc phục, hầu hết lò vi sóng đều có đĩa xoay giúp thức ăn quay từ từ, phân bố sóng đồng đều hơn. Một số mẫu cao cấp còn sử dụng cánh khuấy hoặc quạt để phân tán sóng tốt hơn.

An toàn và những quan niệm sai lầm

Lò vi sóng được thiết kế rất an toàn. Tường và cửa kim loại giúp giữ sóng bên trong. Ngoài ra, lò sẽ tự ngắt khi bạn mở cửa. Sóng vi ba không làm thực phẩm bị nhiễm xạ — chúng chỉ tạo nhiệt.

Tuy nhiên, một số hộp đựng có thể nóng chảy hoặc giải phóng hóa chất nếu không an toàn cho lò vi sóng, nên tốt nhất chỉ sử dụng những vật dụng được chứng nhận.

Suy ngẫm cuối cùng

Lò vi sóng là sự kết hợp thông minh giữa khoa học và thiết kế — dùng những sóng năng lượng vô hình để làm nóng đồ ăn chỉ trong vài phút.

Lần tới khi bạn nhấn nút “Khởi động”, hãy nhớ rằng các phân tử nước trong thức ăn đang “nhảy múa” hàng tỷ lần mỗi giây để tạo ra nhiệt, giúp bữa ăn của bạn nóng hổi trong chớp mắt. Khoa học đúng là… ngon tuyệt!