Trong thế giới thực vật đầy mê hoặc, có một loài cây đã thu hút sự chú ý của nhiều người với đặc tính “e thẹn” độc đáo – cây xấu hổ (Mimosa pudica).

Là một loài thảo mộc lâu năm thuộc họ Đậu (Fabaceae), cây xấu hổ mọc giống như một tiểu bụi, như một nàng tiên kỳ diệu được thiên nhiên chạm khắc tỉ mỉ, đem đến cho cuộc sống chúng ta một nét quyến rũ bí ẩn.

Nguồn gốc huyền thoại

Nguồn gốc của cây xấu hổ gắn liền với những truyền thuyết. Nó được phát hiện lần đầu tiên vào thế kỷ 17 tại Brazil và được một nhà truyền giáo người Pháp mang về Pháp. Từ đó, nó bắt đầu hành trình lan tỏa khắp thế giới, dần bén rễ và phát triển ở các vùng nhiệt đới trên toàn cầu.

Vẻ đẹp mong manh và độc đáo

Hình dáng của cây xấu hổ vừa tinh tế vừa độc đáo, như một tác phẩm nghệ thuật tinh xảo. Thân cây mảnh nhưng cứng cáp, có nhiều gai nhỏ. Lá kép lông chim mọc so le, mỗi lá nhỏ giống như những chiếc lông chim nhẹ nhàng, được sắp xếp gọn gàng theo hình quạt. Khi làn gió nhẹ thoảng qua, những chiếc lá ấy khẽ rung rinh, tựa như đang múa theo gió, thể hiện vẻ đẹp sống động. Hoa của nó, tròn nhỏ như những quả cầu nhung hồng, xinh xắn dễ thương và càng trở nên e ấp duyên dáng khi nổi bật trên nền lá xanh.

Hiện tượng “e thẹn”

Điều khiến cây xấu hổ được nhắc đến nhiều nhất chính là phản ứng “e thẹn” kỳ diệu. Khi bạn nhẹ nhàng chạm vào lá, những chiếc lá mảnh như lông vũ sẽ lập tức khép lại, cuống lá cũng rũ xuống, giống như một cô gái thẹn thùng khi gặp người lạ vội cúi đầu che giấu dung nhan. Hiện tượng kỳ thú này không phải vì cây xấu hổ thật sự “xấu hổ”, mà bởi cơ chế sinh lý đặc biệt. Ở gốc cuống lá và lá kép của cây xấu hổ có một bộ phận phình to gọi là “bèo lá” (pulvinus). Bèo lá chứa nhiều tế bào thành mỏng, cực kỳ nhạy cảm với tác động bên ngoài. Khi lá bị chạm, dịch tế bào trong bèo lá nhanh chóng chảy vào các khoảng gian bào, khiến phần tế bào phía trên mất nước và co lại, trong khi phần dưới vẫn trương nước, tạo nên hiện tượng lá khép lại và cuống lá rũ xuống. Toàn bộ quá trình chỉ diễn ra trong 0,08 giây, tốc độ phản ứng nhanh đến kinh ngạc.

Giá trị thực tiễn của “sự e thẹn”

Đặc tính “e thẹn” của cây xấu hổ không chỉ mang đến vẻ đẹp bí ẩn mà còn có giá trị thực tiễn. Nó có thể trở thành một “nhà dự báo thời tiết” tự nhiên. Bằng cách quan sát trạng thái đóng – mở của lá, ta có thể phần nào dự đoán thời tiết. Nếu bạn chạm vào lá và sau khi khép lại, lá mở ra chậm, điều đó báo hiệu trời sẽ nắng. Ngược lại, nếu lá mở nhanh, tức là sắp có mưa. Điều này là do độ ẩm trong không khí ảnh hưởng đến tốc độ mở lá: khi độ ẩm cao, lá mở nhanh; khi độ ẩm thấp, lá mở chậm.

Ngoài ra, cây xấu hổ còn có khả năng cảnh báo sớm một số thiên tai như động đất. Thông thường, lá của nó mở vào ban ngày. Nếu bất chợt lá khép lại giữa ban ngày, mở ra vào ban đêm, hoặc đột ngột co rút mạnh, điều đó có thể là dấu hiệu sắp xảy ra động đất. Dù không thể dự đoán chính xác như các thiết bị địa chấn chuyên nghiệp, nhưng nó vẫn cung cấp những tín hiệu cảnh báo nhất định.

Cây xấu hổ là một loài thực vật kỳ diệu này, với đặc tính “e thẹn” độc đáo, vẻ ngoài mong manh và những giá trị đa dạng, đã trở thành một ngôi sao tỏa sáng trong thế giới tự nhiên. Nó giúp ta cảm nhận được sự kỳ thú và bí ẩn của thiên nhiên, đồng thời mang lại sự thấu hiểu sâu sắc hơn về sự đa dạng của sự sống. Nếu bạn chưa từng chiêm ngưỡng cây xấu hổ, hãy dành thời gian để có một cuộc gặp gỡ gần gũi với “người bạn e thẹn” này. Chắc chắn bạn sẽ bị cuốn hút bởi vẻ duyên dáng của nó.