Bạn đã bao giờ đi bộ qua một thành phố vào một ngày nắng nóng và cảm thấy cái nóng gần như không thể chịu đựng được chưa? Đường phố tỏa nhiệt, và không khí nóng bức. Hiện tượng này, được gọi là Đảo Nhiệt Đô Thị (UHI), đang trở nên rõ rệt hơn khi các thành phố mở rộng và ngày càng nhiều tòa nhà mọc lên.

Nhưng nếu có một cách dễ dàng và tự nhiên để làm mát mọi thứ thì sao? Hóa ra cây xanh có thể là giải pháp chúng ta đang tìm kiếm.

Hiệu ứng đảo nhiệt đô thị là gì?

Hiệu ứng đảo nhiệt đô thị (UHI) là thuật ngữ dùng để mô tả nhiệt độ cao hơn ở các thành phố so với vùng nông thôn xung quanh. Bê tông, nhựa đường và các tòa nhà hấp thụ và giữ nhiệt, khiến các thành phố trở thành những "đảo" nhiệt. Chênh lệch nhiệt độ này có thể cao hơn tới 10°F (5°C) vào mùa hè. Các đảo nhiệt đô thị làm tăng mức tiêu thụ năng lượng (do điều hòa không khí), làm tăng mức độ ô nhiễm không khí và gây ra các nguy cơ sức khỏe, đặc biệt là đối với những nhóm dân cư dễ bị tổn thương.

Khi các thành phố phát triển, nhiệt độ cũng tăng theo, và với việc nhiệt độ toàn cầu tăng lên, hiệu ứng UHI đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng hơn.

Sức mạnh làm mát của cây xanh

Vậy, cây xanh đóng vai trò như thế nào? Cây xanh là những máy làm mát tự nhiên. Thông qua quá trình thoát hơi nước, cây xanh giải phóng hơi nước từ lá vào không khí, có tác dụng làm mát. Điều này giúp hạ nhiệt độ khu vực xung quanh. Một cây xanh có thể làm mát không khí trung bình từ 2-9°F (1-5°C), một con số khá đáng kể trong môi trường đô thị.

Hơn nữa, cây xanh phản xạ ánh sáng mặt trời ít hơn các bề mặt cứng như đường xá và tòa nhà. Thay vì hấp thụ nhiệt, cây xanh phản xạ lại, giúp giảm nhiệt độ bề mặt. Đây là lý do tại sao công viên, mái nhà xanh và đường phố rợp bóng cây lại hiệu quả trong việc chống lại hiệu ứng UHI.

Không gian xanh: Người bạn tốt nhất của thành phố

Các thành phố ưu tiên không gian xanh có thể giảm đáng kể hiệu ứng UHI. Hãy xem xét các khu rừng đô thị, vườn trên mái và công viên cộng đồng. Những không gian này không chỉ mang lại giá trị thẩm mỹ mà còn mang lại lợi ích về mặt chức năng. Cụ thể như sau:

1. Cây xanh và thảm thực vật: Cây xanh là một công cụ tuyệt vời để giảm nhiệt. Chúng tạo bóng mát, làm mát trực tiếp khu vực dưới tán cây. Hơn nữa, hiệu ứng làm mát còn lan rộng ra ngoài khu vực xung quanh cây, vì môi trường xung quanh được hưởng lợi từ việc giảm nhiệt độ không khí.

2. Mái nhà và tường xanh: Mái nhà xanh, mặc dù vẫn còn là một ý tưởng tương đối mới ở nhiều thành phố, nhưng đang ngày càng trở nên phổ biến. Những mái nhà xanh này giúp cách nhiệt cho các tòa nhà, giảm nhu cầu sử dụng điều hòa không khí vào mùa hè, đồng thời hấp thụ nước mưa, ngăn ngừa lũ lụt.

3. Công viên và không gian mở: Công viên đóng vai trò là khu vực làm mát, và khi được kết nối bằng các hành lang xanh, chúng tạo ra một mạng lưới các khu vực làm mát trên khắp thành phố. Chúng cũng cải thiện chất lượng cuộc sống cho cư dân bằng cách cung cấp không gian giải trí và thư giãn, đồng thời giảm nhiệt độ cục bộ.

Lợi ích kinh tế và sức khỏe

Bên cạnh tác dụng làm mát rõ ràng, cây xanh ở khu vực đô thị còn mang lại nhiều lợi ích trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của con người.

1. Tiết kiệm năng lượng: Nhờ cây xanh làm mát môi trường, nhu cầu sử dụng điều hòa không khí giảm, đồng nghĩa với việc hóa đơn tiền điện cũng giảm. Trên thực tế, các nghiên cứu cho thấy thảm thực vật được bố trí hợp lý trong thành phố có thể giảm nhu cầu sử dụng điều hòa không khí tới 30%.

2. Cải thiện chất lượng không khí: Cây xanh giúp lọc không khí, loại bỏ các chất ô nhiễm có hại và mang lại không khí trong lành, sạch hơn. Chúng hấp thụ các chất ô nhiễm như carbon dioxide, ozone và các hạt vật chất, giúp giảm nguy cơ mắc các vấn đề về hô hấp và cải thiện sức khỏe tổng thể.

3. Sức khỏe và tinh thần: Việc tiếp xúc với cây xanh có tác dụng làm dịu. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiếp cận không gian xanh có thể làm giảm mức độ căng thẳng, cải thiện sức khỏe tinh thần và thậm chí tăng cường các tương tác xã hội, vì mọi người có xu hướng dành nhiều thời gian hơn ở ngoài trời trong thiên nhiên.

Các bước thiết thực mà các thành phố có thể thực hiện

Mặc dù lợi ích của cây xanh trong việc chống lại UHI là rõ ràng, nhưng các thành phố có thể hành động như thế nào để kết hợp nhiều cây xanh hơn? Dưới đây là một số bước thiết thực:

1. Trồng thêm cây xanh: Các thành phố nên tập trung vào việc tăng độ che phủ của tán cây. Các chương trình trồng cây, đặc biệt là ở các khu vực kém phát triển, có thể giúp giảm nhiệt và cải thiện chất lượng không khí.

2. Khuyến khích cơ sở hạ tầng xanh: Các dự án phát triển nên bao gồm mái nhà xanh, vỉa hè thấm nước và vườn mưa. Điều này có thể biến các không gian đô thị thông thường thành những khu vực làm mát bền vững.

3. Nâng cao nhận thức cộng đồng: Các quan chức thành phố và các nhà quy hoạch đô thị nên khuyến khích người dân trồng thêm cây xanh trong sân nhà và trên ban công. Chủ nhà và doanh nghiệp cũng có thể được khuyến khích tạo ra không gian xanh bằng cách cung cấp các khoản giảm thuế hoặc trợ cấp.

4. Tạo hành lang xanh: Kết nối các công viên và không gian xanh với hành lang xanh (những con đường được phủ cây xanh) có thể giúp làm mát các khu vực rộng lớn hơn của thành phố, tạo ra một mạng lưới điều hòa không khí tự nhiên trên khắp các khu dân cư.

Bạn có thể làm gì?

Bạn không cần phải là một nhà quy hoạch đô thị để tạo ra sự khác biệt. Dù bạn là chủ nhà, người thuê nhà hay chủ doanh nghiệp, bạn đều có thể thực hiện các bước để giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị xung quanh mình. Cách thực hiện như sau:

1. Trồng cây xanh hoặc cây bụi: Ngay cả khi bạn không có sân sau, việc trồng cây trên ban công hoặc trong bồn hoa cửa sổ cũng có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong việc tạo ra không gian mát mẻ hơn.

2. Hỗ trợ các sáng kiến ​​xanh: Vận động xây dựng thêm nhiều không gian xanh trong cộng đồng của bạn. Hỗ trợ các chiến dịch địa phương để có thêm nhiều công viên, mái nhà xanh và cây xanh ở các khu vực đô thị.

3. Giảm các bề mặt hấp thụ nhiệt: Nếu có thể, hãy thay thế đường lái xe hoặc sân trong bằng các bề mặt thấm nước cho phép nước mưa đi qua, hoặc cân nhắc sử dụng vật liệu phản quang cho mái nhà hoặc vỉa hè.

Đảo nhiệt đô thị đang là một vấn đề ngày càng nghiêm trọng, nhưng bằng cách tận dụng sức mạnh của cây xanh, chúng ta có thể đạt được những bước tiến đáng kể trong việc làm mát thành phố, cải thiện chất lượng không khí và tăng cường sức khỏe tổng thể. Vì vậy, lần tới khi bạn ra ngoài thành phố, hãy dành một chút thời gian để chiêm ngưỡng cây xanh, thảm thực vật và không gian xanh - chúng có thể làm được nhiều hơn bạn nghĩ.