Bạn đã bao giờ dừng lại để nghĩ xem một khu rừng âm thầm vận hành như thế nào để tác động đến khí hậu toàn cầu?

Dù cây cối và thực vật thoạt nhìn có vẻ chỉ là mảng xanh tĩnh lặng, nhưng chúng lại là những “người chơi” đầy quyền lực trong nỗ lực toàn cầu nhằm cân bằng bầu khí quyển.

Thực tế, rừng hoạt động như những bể chứa carbon khổng lồ, hấp thụ lượng lớn khí carbon dioxide—tác nhân chính gây biến đổi khí hậu và lưu giữ chúng an toàn trong thân, rễ và đất. Hiểu được vai trò này sẽ giúp ta trân trọng vì sao việc bảo vệ và phục hồi rừng là một trong những chiến lược khôn ngoan nhất để ứng phó với biến đổi khí hậu. Nhưng chính xác thì rừng làm điều đó như thế nào, và vì sao khả năng lưu trữ carbon của chúng lại quan trọng đến vậy?

Quang Hợp: Cỗ Máy Bắt Giữ Carbon Của Tự Nhiên

Trung tâm trong tác động khí hậu của rừng chính là quá trình quang hợp—khi thực vật biến đổi ánh sáng mặt trời, nước và carbon dioxide thành oxy và glucose (một loại đường). Trong quá trình này, cây hấp thụ carbon dioxide từ không khí và sử dụng carbon để xây dựng cấu trúc của mình lá, gỗ và rễ—tức là “khóa chặt” khí carbon lại.

Những điểm then chốt về quang hợp trong rừng:

• Rừng trưởng thành có thể lưu trữ nhiều carbon hơn rừng non nhờ khối lượng sinh học lớn hơn.

• Đất rừng cũng là kho chứa carbon phong phú, giữ lại chất hữu cơ mà cây và thực vật tích tụ qua nhiều thập kỷ.

• Cây tiếp tục hấp thụ carbon suốt vòng đời của chúng, biến rừng thành những “bể chứa carbon” liên tục.

Cơ chế bắt giữ carbon tự nhiên này đặc biệt quan trọng vì nó làm giảm lượng CO₂ trong khí quyển—thứ vốn giữ nhiệt và làm hành tinh nóng lên.

Vì Sao Khả Năng Lưu Trữ Carbon Của Rừng Quan Trọng

Carbon dioxide là một loại khí nhà kính giữ nhiệt trong khí quyển. Càng nhiều CO₂, nhiệt độ toàn cầu càng tăng nhanh, kéo theo băng tan, thời tiết cực đoan và hệ sinh thái bị xáo trộn. Rừng giúp làm chậm lại quá trình này khi hấp thụ khoảng 30% lượng khí thải carbon do con người tạo ra hàng năm—đóng vai trò như một tấm “lá chắn” chống lại biến đổi khí hậu quá nhanh.

Nhưng đây là điều đáng lo:

Khi rừng bị chặt phá, đốt cháy hoặc suy thoái, lượng carbon đã lưu giữ sẽ được giải phóng trở lại bầu khí quyển, đôi khi với quy mô khổng lồ. Điều này không chỉ dừng lại quá trình hấp thụ carbon mà còn khiến vấn đề nghiêm trọng hơn.

Các Loại Rừng Và Đóng Góp Riêng

Không phải tất cả các cánh rừng đều giống nhau trong khả năng lưu trữ carbon. Rừng nhiệt đới, rừng ôn đới và rừng phương bắc (boreal) đều có vai trò đặc thù:

1. Rừng mưa nhiệt đới:

Dày đặc và giàu đa dạng sinh học, hấp thụ lượng lớn CO₂ nhưng rất dễ tổn thương bởi nạn phá rừng và cháy rừng.

2. Rừng ôn đới:

Tốc độ sinh trưởng chậm hơn nhưng lưu trữ nhiều carbon trong gỗ và đất, thường nằm ở khí hậu mát làm chậm sự phân hủy.

3. Rừng phương bắc:

Gần cực, có trữ lượng carbon trong đất rất lớn nhờ điều kiện lạnh, trở thành một trong những “bể chứa carbon” khổng lồ của Trái Đất.

Việc nhận diện sự khác biệt này giúp định hướng nỗ lực bảo tồn đúng nơi, đúng chỗ và đạt hiệu quả cao nhất.

Hơn Cả Carbon: Lợi Ích Khí Hậu Khác Của Rừng

Rừng không chỉ có vai trò lưu trữ carbon. Chúng còn điều hòa khí hậu địa phương nhờ:

• Làm mát không khí qua quá trình thoát hơi nước.

• Tác động đến mô hình mưa bằng cách tái chế hơi ẩm vào khí quyển.

• Ngăn xói mòn đất và bảo vệ lưu vực sông, từ đó hỗ trợ sức khỏe toàn hệ sinh thái.

Những tác động này cùng nhau xây dựng khả năng chống chịu cho cả hệ sinh thái và cộng đồng con người, giúp thích ứng với biến đổi khí hậu.

Bạn Có Thể Làm Gì Để Hỗ Trợ Vai Trò Của Rừng Trong Hành Động Khí Hậu

Hiểu được sức mạnh của rừng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu thật truyền cảm hứng, nhưng bảo vệ đồng minh tự nhiên này đòi hỏi hành động thực tế.

Đây là những bước cụ thể bạn có thể thực hiện:

1. Ủng hộ quản lý rừng bền vững, cân bằng giữa khai thác gỗ và bảo tồn.

2. Khuyến khích các dự án trồng rừng với loài bản địa để phục hồi đất suy thoái.

3. Giảm tiêu thụ các sản phẩm gắn liền với phá rừng, như giấy hay dầu cọ không bền vững.

4. Vận động chính sách bảo vệ rừng hiện có và thúc đẩy sử dụng đất thân thiện với khí hậu.

Ngay cả những hành động nhỏ, khi được nhân rộng, cũng góp phần duy trì khả năng lưu trữ carbon quan trọng của rừng trên toàn thế giới. Lần tới khi bạn đi dạo qua công viên hoặc ngắm một cụm cây xanh, hãy nhớ rằng bạn đang chứng kiến một trong những cơ chế phòng thủ tự nhiên tốt nhất của hành tinh trước biến đổi khí hậu. Rừng âm thầm hít vào carbon, ổn định thời tiết và giữ cho Trái Đất có thể sống được cho vô số loài—bao gồm cả chúng ta. Vậy bạn sẽ đóng vai trò nào trong việc hỗ trợ những “người khổng lồ xanh” này? Đôi khi, hạt giống nhỏ bé nhất lại có thể trở thành khu rừng kiên cường nhất trong tương lai.