Các bạn thân mến, hãy tưởng tượng đang lơ lửng trong không gian, quan sát Trái Đất từ một góc nhìn độc nhất vô nhị. Với các phi hành gia trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), đây là một phần trong thói quen hàng ngày của họ. Nhưng còn các bữa ăn của họ thì sao?

Làm thế nào mà họ có thể ăn cách mặt đất tới 400 km? Bài viết này sẽ khám phá cách các phi hành gia được nuôi dưỡng trong không gian, bằng sự kết hợp giữa khoa học, công nghệ và những giải pháp sáng tạo.

Thiết kế khẩu phần ăn trong không gian

Việc ăn uống trong không gian không giống như trên Trái Đất. Sự thiếu hụt trọng lực đặt ra những thách thức riêng, do đó chế độ ăn của các phi hành gia được lên kế hoạch cẩn thận để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng, đồng thời thích nghi với những đòi hỏi của cuộc sống trong môi trường không trọng lực. Các cơ quan vũ trụ như NASA hợp tác với các chuyên gia dinh dưỡng, nhà vật lý và hóa học để tạo ra các bữa ăn cân bằng về carbohydrate, protein, chất béo, vitamin và khoáng chất. Một thách thức lớn là phản ứng của cơ thể con người trong môi trường vi trọng lực. Không có trọng lực, các phi hành gia phải đối mặt với những thay đổi như giảm mật độ xương và khối lượng cơ bắp. Hệ tuần hoàn cũng thích nghi, với việc chất lỏng di chuyển lên trên, dẫn đến hiện tượng “mặt trăng tròn”. Ngoài ra, một số dưỡng chất như sắt và vitamin D lại kém hấp thụ hơn trong không gian. Chế độ ăn trong không gian được thiết kế để đối phó với những tác động này, cung cấp các dưỡng chất cần thiết như canxi, vitamin D và protein để duy trì sức khỏe xương và cơ bắp.

Các phi hành gia ăn gì trong không gian?

Các phi hành gia trên ISS có nhiều lựa chọn món ăn đáng ngạc nhiên, mặc dù những món này được thiết kế sao cho thực tiễn và an toàn trong môi trường không trọng lực. Các bữa ăn thường được sấy khô, khử nước hoặc đóng gói để tránh hỏng và đảm bảo thời hạn sử dụng lâu dài. Các món ăn phổ biến bao gồm trái cây sấy khô, các loại hạt, súp sấy khô, mì ống, cơm và bánh tortilla, cùng với các loại đồ ăn vặt, bánh quy và sôcôla. Đồ uống được cung cấp trong túi đặc biệt có ống hút để tránh tràn, và các phi hành gia có thể thưởng thức cà phê, trà, nước ép trái cây và nước lọc. Một số món ăn cay cũng được thêm vào để khắc phục hiện tượng mất vị giác do chất lỏng tích tụ trong hệ hô hấp trên. Các hương vị mạnh, như cải ngựa hoặc wasabi, giúp tăng cường cảm giác thưởng thức món ăn khi ở ngoài không gian.

Thói quen ăn uống trong không gian

Các phi hành gia thường có ba bữa chính mỗi ngày, kèm theo các bữa ăn nhẹ. Lượng calo tiêu thụ khoảng 3.000 kcal mỗi ngày đối với nam và 2.000 kcal đối với nữ, với thực đơn lặp lại mỗi 7-8 ngày. Do thời gian các nhiệm vụ trong không gian kéo dài, thực phẩm phải chịu được điều kiện lưu trữ lâu dài. Nhiều loại thực phẩm trong không gian được chiếu xạ để ngăn ngừa hỏng hóc, thông qua quá trình tiếp xúc thực phẩm với bức xạ nhằm loại bỏ vi khuẩn và nấm mốc.

Bữa sáng, bữa trưa và bữa tối

Một bữa sáng điển hình có thể gồm sữa bột với ngũ cốc, sữa chua sấy khô và trứng bác. Đối với bữa trưa và bữa tối, các phi hành gia có thể thưởng thức mì ống sấy khô với sốt, cơm với gà, súp rau, đậu lăng, phô mai và cá với sốt tartar. Ngoài các bữa ăn thường ngày, các phi hành gia còn được mang theo một số món “đặc biệt” như lasagna hoặc tiramisu.

Những món không thể ăn trong không gian

Một số loại thực phẩm bị cấm vì những nguy cơ mà môi trường không trọng lực gây ra. Chẳng hạn, các loại thực phẩm tạo ra vụn, như bánh mì, thường bị tránh vì các vụn nổi lơ lửng có thể làm hỏng thiết bị nhạy cảm. Muối và hạt tiêu cũng không được phép dưới dạng thông thường; thay vào đó, chúng được cung cấp dưới dạng lỏng để tránh sự cố tràn.

Nấu ăn và ăn uống trong không gian

Nấu ăn trong không gian rất khác biệt so với trên Trái Đất. Không có bếp lò hoặc ngọn lửa trần, và cũng không thể đun sôi nước do không có trọng lực. Các phi hành gia sử dụng thiết bị chuyên dụng như lò vi sóng và bếp cảm ứng để hoàn nguyên thức ăn sấy khô. Mỗi bữa ăn đều được đóng gói trong các khẩu phần riêng để tránh nhiễm bẩn, và các loại gia vị được cung cấp ở dạng lỏng để dễ sử dụng. Ăn uống trong không gian cần một chút luyện tập, vì thức ăn có thể nổi đi nếu không được giữ cố định. Các phi hành gia sử dụng khay từ tính hoặc Velcro, cũng như dụng cụ ăn có từ tính, để đảm bảo bữa ăn của họ luôn ở vị trí. Ngay cả đĩa và khay ăn cũng được thiết kế để ngăn thức ăn bay lung tung. Bất chấp những thách thức, các phi hành gia vẫn thưởng thức bữa ăn của họ và thường chia sẻ các món ăn yêu thích với đồng đội, tạo nên những khoảnh khắc thân mật dù đang ở xa Trái Đất.

Sự tiến hóa của thực phẩm trong không gian

Thực phẩm trong không gian đã tiến bộ rất nhiều so với những ngày đầu tiên của ngành thám hiểm vũ trụ. Trong các sứ mệnh không gian đầu tiên vào thập niên 1960, các phi hành gia chỉ có những bữa ăn đơn giản, thường được chứa trong các ống giống như kem đánh răng hoặc dưới dạng viên nén dinh dưỡng. Những bữa ăn này tuy đầy đủ chức năng nhưng không mấy hấp dẫn. Qua nhiều năm, thực phẩm trong không gian đã phát triển đáng kể. Đến thập niên 1970, các bữa ăn sấy khô trở nên phổ biến, và các phi hành gia có thể thưởng thức các món ăn phong phú hơn như thịt, khoai tây và rau. Ngày nay, các phi hành gia trên ISS được tận hưởng một loạt món ăn đa dạng hơn rất nhiều, từ các món quốc tế đến các bữa ăn cá nhân hóa. Các tiến bộ trong kỹ thuật bảo quản thực phẩm giúp giữ lại hương vị và giá trị dinh dưỡng của thực phẩm trong không gian. Hiện nay, thậm chí còn có các thí nghiệm nhằm trồng rau tươi trong không gian, sử dụng các phương pháp như thủy canh và khí canh để trồng rau và các loại rau mầm.

Kết luận: Tương lai của thực phẩm trong không gian

Sự phát triển của thực phẩm trong không gian là một giao thoa thú vị giữa công nghệ, khoa học và sáng tạo. Khi các phi hành gia tiếp tục khám phá không gian, nhu cầu về các bữa ăn thực tiễn, bổ dưỡng và thú vị sẽ ngày càng tăng. Với mỗi khám phá mới, trải nghiệm sống và làm việc trong không gian trở nên thoải mái hơn một chút, giúp các phi hành gia tập trung vào nhiệm vụ của họ trong khi vẫn tận hưởng những bữa ăn ngon lành.