Tết Nguyên đán là ngày lễ cổ truyền lớn nhất, có phạm vi phổ biến nhất và là ngày lễ tưng bừng, nhộn nhịp nhất của cả dân tộc.
Đây cũng là thời khắc thiêng liêng và trang trọng đối với mỗi người dân Việt Nam.
Ngày Tết chứa đựng cả quan niệm sống cũng như những phong tục, tín ngưỡng mang đậm nét văn hóa dân tộc, vừa sâu sắc lại vừa độc đáo, phản ánh tinh thần hòa điệu giữa con người và thiên nhiên đất trời.
Như một thói quen linh thiêng và bền vững, mỗi năm Tết đến, dù đang ở đâu, làm gì, kể cả những người xa xứ vẫn mong được về sum họp dưới mái ấm gia đình, được khấn vái dưới bàn thờ tổ tiên, nhìn lại ngôi nhà – nơi cất tiếng khóc chào đời. Mấy tiếng “Về quê ăn Tết” không chỉ đơn thuần là khái niệm đi về, mà còn là cả một quá trình hành hương về cội nguồn, về nơi chôn rau cắt rốn.
Tết cũng là ngày đoàn tụ với cả những người đã khuất. Từ bữa cơm chiều 30, trước giao thừa, các gia đình đã thắp hương mời hương linh tổ tiên, ông bà và những người thân đã qua đời về ăn cơm, vui Tết cùng con cháu. Khói hương trên bàn thờ gia tiên quyện với không khí thiêng liêng của sự giao hòa vũ trụ làm cho con người càng thêm gắn bó với gia đình.
Đây cũng là dịp để mọi người cùng nhau hướng đến những giá trị tốt đẹp, đủ đầy: ăn phải ngon, bổ dưỡng; mặc phải đẹp; và nói những điều hay, chúc nhau “Vạn sự như ý”, “Phát lộc phát tài”.
Người Việt còn tin rằng, những ngày Tết vui vẻ đầu năm sẽ mang lại cả một năm mới tốt đẹp và may mắn. Vì vậy, trong dịp Tết, ai cũng cố gắng vui vẻ, nhường nhịn, hóa giải mọi mâu thuẫn, bất đồng. Như ông bà xưa đã nói: “Giận đến chết, đến Tết cũng thôi”. Tết, vì thế, còn là ngày của lạc quan và hy vọng.
Những phong tục cổ truyền trong ngày Tết Nguyên đán
Lễ cúng ông Công ông Táo
Ngày 23 tháng Chạp, nhà nhà làm lễ cúng ông Táo, tiễn ông về trời để báo cáo những điều tốt đẹp trong năm.
Thăm mộ tổ tiên
Từ ngày 23 đến ngày 30 tháng Chạp, con cháu tập trung dọn dẹp, quét mộ và mời tổ tiên về ăn Tết.
Dọn dẹp, trang trí nhà cửa
Nhà cửa được dọn dẹp, trang trí với đào, mai, quất và câu đối, tạo không gian ấm cúng, tươi mới đón Tết.
Lễ Tất niên
Chiều 30 Tết, gia đình làm mâm cơm cúng tổ tiên, xóa bỏ nợ nần và xích mích, đón năm mới hòa thuận.
Lễ giao thừa
Thời khắc giao thừa, gia đình làm lễ Trừ Tịch, tiễn điều xấu, đón điều tốt lành.
Tục xông nhà
Người xông nhà đầu năm được chọn kỹ, với hy vọng mang lại may mắn, thành công cho gia đình.
Phong tục chúc Tết, mừng tuổi
Mùng 1, con cháu chúc Tết ông bà, nhận lì xì với ý nghĩa mang lại may mắn trong năm mới.
Những phong tục, giá trị và ý nghĩa sâu sắc của Tết Nguyên đán là sợi dây kết nối mọi người, giúp bảo tồn bản sắc văn hóa Việt Nam.
