Mặc dù nhiệt độ toàn cầu ngày càng tăng và các hiện tượng thời tiết cực đoan diễn ra nhiều hơn, năm 2024 đã chứng kiến những đột phá quan trọng trong việc bảo vệ khí hậu và thiên nhiên.
Dưới đây là bảy sự kiện nổi bật mà có thể bạn đã bỏ lỡ:
1. Vương quốc Anh nói lời tạm biệt với than đá
Vào năm 2024, Vương quốc Anh đã đóng cửa nhà máy nhiệt điện than cuối cùng, đánh dấu sự kết thúc của một thời kỳ. Vào ngày 30/9, các tua-bin tại nhà máy điện Ratcliffe-on-Soar ngừng hoạt động, và những làn khói cuối cùng đã tan biến. Nhà máy này sẽ trải qua quá trình tháo dỡ kéo dài hai năm, với kế hoạch biến nơi đây thành cơ sở lưu trữ pin, tương tự như nhà máy Ferrybridge C tại West Yorkshire. Động thái này cho thấy các cơ sở nhiên liệu hóa thạch cũ đang trở thành những địa điểm quan trọng cho lưu trữ năng lượng tái tạo.
2. Năng lượng tái tạo bùng nổ trên toàn cầu
Công suất năng lượng tái tạo đang tăng nhanh chóng trên toàn thế giới. Vào tháng 4, sản lượng điện từ gió tại Mỹ đã vượt qua sản lượng từ than đá, thiết lập kỷ lục mới. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), công suất tái tạo toàn cầu dự kiến tăng gấp 2,7 lần vào năm 2030, với gần 50% điện năng trên thế giới đến từ năng lượng tái tạo vào cuối thập kỷ này. Trung Quốc đóng vai trò chủ đạo, dự kiến chiếm hơn 50% tổng công suất điện tái tạo toàn cầu vào năm 2030. Giám đốc điều hành IEA, Fatih Birol, nhấn mạnh rằng năng lượng mặt trời hiện là nguồn điện rẻ nhất ở hầu hết các quốc gia.
3. Nhân cách pháp lý đối với thiên nhiên
Trong năm 2024, nhiều địa danh tự nhiên được công nhận quyền pháp lý, khẳng định giá trị nội tại của chúng. Tại Ecuador, tòa án phán quyết rằng việc ô nhiễm sông Machángara là vi phạm quyền của con sông. Tương tự, New Zealand trao quyền pháp lý cho các đỉnh núi tại Vườn Quốc gia Egmont, nay được gọi là Te Kāhui Tupua. Tại Brazil, các con sóng dọc bờ biển Linhares được công nhận là thực thể sống, trong khi một hiệp ước do các nhà lãnh đạo bản địa tại Thái Bình Dương dẫn đầu đã công nhận cá voi và cá heo là các cá nhân pháp lý. Những người ủng hộ cho rằng việc công nhận này giúp bảo vệ thiên nhiên bằng cách tập trung vào giá trị nội tại của nó, thay vì chỉ dựa trên thiệt hại của con người.
4. Các biện pháp bảo vệ biển mới tại Azores
Azores đã công bố kế hoạch thành lập khu bảo tồn biển khổng lồ, bao phủ 30% vùng biển Bắc Đại Tây Dương xung quanh. Một nửa khu vực này sẽ được bảo vệ hoàn toàn, cấm đánh bắt và khai thác tài nguyên, trong khi phần còn lại được quản lý nghiêm ngặt. Khu vực này, nơi có các lỗ thông thủy nhiệt, động vật có vú biển và nhiều loài cá đa dạng, là bước đi quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học đại dương. Khu bảo tồn biển được coi là công cụ hiệu quả để bảo vệ hệ sinh thái, mặc dù hiện nay chỉ 2,8% đại dương trên thế giới được bảo vệ một cách hiệu quả.
5. Nạn phá rừng Amazon đạt mức thấp nhất trong 9 năm
Trong 12 tháng tính đến tháng 7/2024, nạn phá rừng tại Amazon của Brazil giảm hơn 30%, đạt mức thấp nhất kể từ năm 2015. Mặc dù hạn hán nghiêm trọng làm gia tăng cháy rừng gấp 18 lần, lượng rừng bị mất hàng năm đã giảm đáng kể. Cột mốc này đến sau gần hai năm kể từ khi Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva cam kết chấm dứt nạn phá rừng vào năm 2030 và đấu tranh chống khai thác gỗ bất hợp pháp.
6. Những câu chuyện thành công về bảo tồn
Một đánh giá toàn cầu về 665 sáng kiến bảo tồn cho thấy hai phần ba trong số đó hiệu quả trong việc đảo ngược tình trạng suy giảm đa dạng sinh học. Một ví dụ nổi bật là Sáng kiến Bảo tồn Altyn Dala tại Kazakhstan, giúp cứu loài linh dương Saiga đang bị đe dọa nghiêm trọng. Nhờ khôi phục môi trường sống và giám sát khoa học, số lượng linh dương tăng từ 20.000 cá thể năm 2003 lên 2,86 triệu cá thể ngày nay, dẫn đến việc loài này được phân loại từ "cực kỳ nguy cấp" thành "gần nguy cấp".
7. Nỗ lực của thổ dân giúp hồi sinh động vật hoang dã
Tại California, các dự án bảo tồn do người bản địa dẫn dắt đã đạt được những thành tựu đáng kinh ngạc trong năm 2024. Cá hồi đã quay trở lại sông Klamath ở Oregon sau một thế kỷ vắng bóng, nhờ việc dỡ bỏ bốn con đập trên sông. Đây là dự án dỡ bỏ đập lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ. Bộ lạc Yurok, đơn vị dẫn đầu dự án, đã kinh ngạc trước sự quay trở lại nhanh chóng và đa dạng của loài cá hồi. Ngoài ra, chương trình tái thả kền kền California của bộ lạc này tiếp tục thành công, với 18 cá thể kền kền hiện đang sinh sống trong lãnh thổ của bộ lạc.
Những phát triển yên lặng nhưng đầy ý nghĩa này cho thấy tiến bộ trong bảo vệ khí hậu và thiên nhiên là khả thi. Từ việc mở rộng năng lượng tái tạo đến các chiến lược bảo tồn sáng tạo, những thành tựu này mang lại hy vọng và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp tục nỗ lực để bảo vệ hành tinh.
