Mỗi năm, một triệu cây bị chặt trên toàn cầu để sản xuất giấy vệ sinh, gây ra những lo ngại về nạn phá rừng và thiệt hại môi trường.

Một giải pháp bền vững có thể là trồng "giấy vệ sinh" ngay tại nhà.

Ở Meru, Kenya, Benjamin Mutembei đã trồng cây Plectranthus barbatus, một loại cây lá truyền thống được sử dụng cho vệ sinh cá nhân, từ năm 1985. Ông chia sẻ: "Cây này đã là một phần của gia đình từ khi tôi học được về nó từ ông nội. Nó mềm mại, có hương thơm dễ chịu và là một giải pháp thay thế hiệu quả".

Giải pháp thân thiện với môi trường

Cây Plectranthus barbatus có thể cao đến 2m và có lá với hương thơm bạc hà pha chanh, kích thước tương đương các miếng giấy vệ sinh công nghiệp. Lá của cây phủ lớp lông mịn, mềm mại khi chạm vào. Loài cây này phát triển tốt trong khí hậu nhiệt đới và ánh sáng mặt trời bán phần, và thường được trồng rộng rãi ở châu Phi để đánh dấu ranh giới đất đai.

Chi phí giấy vệ sinh ngày càng tăng ở châu Phi, do nguyên liệu bột gỗ nhập khẩu đắt đỏ, đã khiến Plectranthus barbatus trở thành một lựa chọn tiết kiệm chi phí. Ở Kenya, nguyên liệu thô chiếm 75-80% giá thành cuối cùng của giấy vệ sinh. Mutembei giải thích: "Giấy vệ sinh hiện đại chỉ được mua khi tất cả lá của cây đã được sử dụng hết".

Trên phạm vi toàn cầu, ngành công nghiệp giấy và bột giấy chịu trách nhiệm cho 35% lượng cây bị khai thác, góp phần đáng kể vào nạn phá rừng, mất đa dạng sinh học và thiệt hại hệ sinh thái. Các nhà hoạt động như Martin Odhiambo, một nhà thảo dược học tại Bảo tàng Quốc gia Kenya, cho rằng Plectranthus barbatus có thể là giải pháp thân thiện với môi trường hơn.

Khả năng tiếp cận và lợi ích

Một trong những lợi thế lớn của cây này là giá cả phải chăng và tốc độ sinh trưởng nhanh. Cây trưởng thành trong vòng 1-2 tháng, và một nhánh cây giống chỉ có giá 50 shilling Kenya (0,37 Đô la). Theo Odhiambo, lá của cây tương thích với nhà vệ sinh hiện đại và có thể ủ phân, làm cho nó trở thành một lựa chọn vệ sinh đa năng.

Odhiambo đã quảng bá cây này thông qua các buổi giảng dạy thực vật tại Nairobi, thu hút hàng trăm người tham gia muốn tìm hiểu về công dụng của nó. Nhiều người mang nhánh cây về để trồng trong cộng đồng của họ. Ở Hoa Kỳ, nhà hoạt động môi trường Robin Greenfield đã sử dụng Plectranthus barbatus trong năm năm qua. Thông qua sáng kiến "tự trồng giấy vệ sinh", Greenfield phân phát nhánh cây miễn phí để khuyến khích người khác áp dụng giải pháp bền vững này. Phản hồi từ những người đã sử dụng loại cây này rất tích cực. Greenfield nhận xét: "Giấy vệ sinh công nghiệp cũng có nguồn gốc từ cây; đây chỉ là một cách tiếp cận trực tiếp và bền vững hơn".

Thách thức đối với việc sử dụng rộng rãi

Mặc dù có nhiều lợi ích, cây "giấy vệ sinh" vẫn đối mặt với nhiều rào cản trong việc sử dụng phổ biến. Nhiều hệ thống thoát nước, đặc biệt ở châu Âu, không được thiết kế để xử lý các vật liệu không tan như lá cây. Nhà vệ sinh ủ phân là một giải pháp thay thế, vì lá cây có thể phân hủy và làm giàu đất.

Một thách thức khác là nguy cơ cây trở thành loài xâm lấn ở một số khu vực. Ở Nam Phi, Plectranthus barbatus được xếp vào danh sách loài xâm lấn, và việc trồng cây này bị cấm để bảo vệ hệ sinh thái bản địa. Wendy Applequist, một nhà khoa học tại Vườn Thực vật Missouri, gợi ý rằng việc trồng cây trong các khu vực được kiểm soát có thể giảm thiểu rủi ro này.

Quan niệm xã hội cũng là một rào cản, khi một số người liên kết việc sử dụng lá cây với sự nghèo khó. Tuy nhiên, Odhiambo tin rằng nâng cao nhận thức về lợi ích kinh tế và môi trường của loại cây này có thể thay đổi ý kiến công chúng. Ông cho biết: "Hiểu được lợi ích của nó có thể biến loại cây này trở thành giải pháp bền vững tiếp theo".

Một giải pháp xanh trong tương lai

Các nhà hoạt động vẫn lạc quan về tiềm năng của Plectranthus barbatus như một giải pháp thay thế bền vững cho giấy vệ sinh truyền thống. Với giá thành rẻ, tốc độ tăng trưởng nhanh và lợi ích môi trường, cây này có thể giảm đáng kể dấu chân sinh thái của ngành sản xuất giấy vệ sinh.

Odhiambo, người vẫn tiếp tục phân phát nhánh cây và giáo dục cộng đồng trên khắp Kenya, thấy được triển vọng lớn ở loài cây này. Với tinh thần cởi mở và sự quảng bá rộng rãi hơn, việc trồng trọt trên quy mô lớn có thể mở đường cho sự chấp nhận rộng rãi. Như Greenfield nhấn mạnh, việc đón nhận các giải pháp thay thế như loại cây này có thể dẫn đến các cuộc trò chuyện ý nghĩa về tính bền vững và khuyến khích sự hài hòa hơn với thiên nhiên.