Là lực lượng cốt lõi của thương mại và logistics toàn cầu (khâu trung gian để đưa hàng hoá), vận tải biển từ lâu đã trở thành phương thức chính để vận chuyển hàng hóa và tài nguyên.

Phương thức này bao gồm nhiều tàu thuyền di chuyển giữa các cảng trên toàn thế giới, hình thành một mạng lưới hàng hải rộng lớn.

Nhờ chi phí tương đối thấp, khả năng chuyên chở lớn và khả năng bao phủ khoảng cách xa, vận tải biển đã trở thành một phần không thể thiếu của thương mại quốc tế.

So với các hình thức vận tải khác, vận tải biển cho phép di chuyển một lượng hàng hóa khổng lồ chỉ trong một chuyến đi. Một tàu chở hàng đầy tải có thể mang theo hàng ngàn container, giúp tập trung hóa việc vận chuyển số lượng lớn hàng hóa.

Sự phát triển của vận tải container là một trong những dấu ấn nổi bật của ngành vận tải biển hiện đại. Các container tiêu chuẩn hóa không chỉ nâng cao hiệu quả bốc xếp mà còn giảm thiểu rủi ro hư hại trong quá trình vận chuyển.

Hầu hết mọi loại hàng hóa, từ thiết bị điện tử, hàng tiêu dùng hàng ngày đến nguyên liệu thô, đều có thể được vận chuyển bằng container. Mô hình này cải thiện đáng kể hiệu suất logistics và đẩy nhanh quá trình toàn cầu hóa.

Hơn nữa, sự tiêu chuẩn hóa của container đã cho phép các cơ sở cảng biển hiện đại hóa và tự động hóa, tăng tốc độ và độ chính xác trong xử lý hàng hóa.

Quy mô của đội tàu biển và cơ sở hạ tầng cảng là hai yếu tố then chốt ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành hàng hải. Các công ty vận tải biển trên toàn thế giới đầu tư mạnh mẽ để mở rộng đội tàu và tăng cường sức chở của tàu.

Các tàu hàng hiện đại ngày càng lớn hơn và thông minh hơn, được trang bị hệ thống dẫn đường tiên tiến và công nghệ tiết kiệm năng lượng để giảm tiêu thụ nhiên liệu và phát thải, đáp ứng các quy định môi trường ngày càng nghiêm ngặt.

Quy mô của các tàu này cũng mang lại hiệu quả kinh tế nhờ quy mô, giúp giảm đáng kể chi phí vận chuyển trên mỗi đơn vị hàng hóa. Trong khi đó, cơ sở hạ tầng cảng liên tục được nâng cấp để phù hợp với các tàu lớn và đáp ứng nhu cầu vận hành. Tự động hóa và số hóa ngày càng phổ biến tại các cảng, tăng tốc độ luân chuyển hàng hóa.

Thị trường vận tải biển với tính phức tạp và biến động cao cũng đặt ra nhiều thách thức đối với sự ổn định của ngành. Chi phí vận chuyển biến đổi do nhiều yếu tố như giá nhiên liệu, thời tiết, rủi ro địa chính trị và thay đổi trong chính sách thương mại.

Chẳng hạn, các thảm họa thiên nhiên đột ngột có thể làm tắc nghẽn các tuyến đường vận chuyển, gây ra sự chậm trễ; các tranh chấp thương mại có thể dẫn đến việc điều chỉnh lộ trình, ảnh hưởng đến sự vận hành suôn sẻ của chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong đại dịch, chuỗi cung ứng toàn cầu chịu tác động nặng nề; nhiều cảng biển đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực và tắc nghẽn, dẫn đến sự chậm trễ nghiêm trọng hơn trong vận chuyển và gia tăng đáng kể chi phí vận tải.

Bảo vệ môi trường là một mối quan tâm quan trọng khác trong ngành hàng hải. Mặc dù vận tải biển có lượng phát thải trên mỗi đơn vị tương đối thấp so với các hình thức khác, nhưng tổng lượng khí thải carbon vẫn rất lớn do khối lượng vận chuyển khổng lồ.

Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) đã ban hành các quy định mới, chẳng hạn như giới hạn lượng khí thải sulfur và khuyến khích sử dụng các loại nhiên liệu thân thiện với môi trường hơn như khí tự nhiên hóa lỏng (LNG). Một số công ty tiên phong đang thử nghiệm sử dụng năng lượng gió và năng lượng mặt trời để vận hành tàu, hoặc áp dụng các công nghệ động cơ hiệu quả hơn nhằm giảm dấu chân carbon.

Ngoài ra, việc quản lý rác thải tàu biển, ngăn chặn ô nhiễm đại dương và bảo tồn đa dạng sinh học biển cũng là những trách nhiệm mà các công ty vận tải biển phải thực hiện.

Các thành phố cảng phụ thuộc nhiều vào vận tải biển, khiến ngành này gắn bó chặt chẽ với sự thịnh vượng kinh tế của họ. Nhiều thành phố đã phát triển chuỗi logistics cảng biển mở rộng, bao gồm các hoạt động bốc xếp hàng hóa, lưu kho, vận chuyển, thông quan và các quy trình khác.

Sự phát triển của cảng mang lại cơ hội việc làm cho người dân, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo nguồn thu thuế. Với sự gia tăng không ngừng của thương mại quốc tế, các thành phố cảng ngày càng có vai trò quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu, đóng vai trò là các trung tâm chiến lược cho sự phát triển kinh tế quốc gia.

Bảo hiểm hàng hải cũng đóng vai trò quan trọng trong ngành. Hàng hóa vận chuyển qua đường biển thường đối mặt với các rủi ro như thảm họa thiên nhiên và cướp biển. Để giảm thiểu thiệt hại tiềm ẩn, các chủ tàu và chủ hàng thường mua bảo hiểm hàng hải để được bồi thường trong trường hợp xảy ra sự cố.

Hệ thống này không chỉ bảo vệ lợi ích của các công ty vận tải biển và khách hàng mà còn cung cấp một mạng lưới an toàn cho ngành, nâng cao sự ổn định và độ tin cậy của thị trường.

Ngành vận tải biển đóng vai trò không thể thay thế trong thương mại quốc tế. Mặc dù phải đối mặt với các thách thức về bảo vệ môi trường, biến động thị trường và nâng cấp công nghệ, lĩnh vực này vẫn có triển vọng sáng sủa nhờ sự phát triển liên tục của nền kinh tế toàn cầu và tiến bộ không ngừng trong công nghệ.